انجمن حمایت از کودکان کار (مرکز خاوران)

مرکز خاوران یکی از شعبه‌های انجمن حمایت از کودکان کار است که با هدف پشتیبانی از کودکان کار و در معرض آسیب از مرداد ماه سال ۱۳۸۱ با مجوز رسمی وزارت کشور تلاش خود را در این عرصه آغازکرد. این مرکز بدون در نظر گرفتن ملیت، قومیت، جنسیت، رنگ، نژاد و مذهب، به کودکان کار و در معرض آسیب، خدمات آموزشی و حمایتی خود را به صورت رایگان ارایه می‏‌دهد. مرکز خاوران از اول مهرماه ۱۳۸۸ با همکاری معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه‌ی ۱۵ با هدف حمایت و جذب کودکان کار و در معرض آسیب منطقه‏ ی ۱۵ تهران فعالیت خود را آغاز کرده است.

کلاس‌های تابستانه‌ی «مرکز خاوران» انجمن حمایت از کودکان کار، با هدفِ مهارت‌آموزی کودکان آغاز شد.

‌‌اولین جلسه از کلاسِ طراحی و نقاشی، با محوریتِ آشنایی بچه‌ها با رنگ‌ها و اجسام هندسی، تشکیل شد. این کلاس با استقبال پرشورِ دختران و پسران کار، همراه بود.

‌‌‌هم‌چنین کلاسِ گلدوزی با هدفِ یادگیری انواع دوخت، ویژه‌ی دختران کار برگزار شد.

در «مرکز خاوران» هر هفته کلاس‌های تابستانه برای دختران و پسران کار تشکیل می‌شود.

خیاطی، گلدوزی، نقاشی و طراحی، زبان انگلیسی، خطاطی، کامپیوتر و کارگاه بازی از جمله کلاس‌های «مرکز خاورانِ انجمن حمایت از کودکان کار» است.

کلاس‌های خیاطی و گلدوزی برای دختران، کارگاه بازی برای پسران و کلاس‌های زبان، کامپیوتر، نقاشی، طراحی و خیاطی مشترک بین دختران و پسرانِ کار است.

هدف از فعالیت انجمن حمایت از کودکان کار(مرکز خاوران)، حمایت از حقوق کودکان به ویژه کودکان محروم و کودکانی که به دلیل نابسامانیهای اقتصادی، اجتماعی و یا آسیبهای ناشی از بحرانها، حوادث طبیعی و ... در معرض کار و بهره کشی قرار گرفته اند، وظیفه ای انسانی-اجتماعی بوده که بر عهده ی یکایک افراد، سازمانها و نهادهاست. بی تردید بدون توجه کافی به حقوق کودکان و سرمایه گذاری و برنامه ریزی الزم در امر آموزش، بهداشت و ارتقای سطح زندگی آنان، امیدی برای دستیابی به دنیای بهتر وجود ندارد. انجمن حمایت از کودکان کار، نهادی غیردولتی، غیرانتفاعی و داوطلبانه است که با شماره ی 14607 از تاریخ 1381 به ثبت وزارت کشور رسیده و طی این سالیان خدمات حمایتی _ آموزشی خود را به کودکان کار کودکان آسیب دیده و در معرض آسیب ارائه کرده است.

انجمن حمایت از کودکان کار به عنوان نهادی مردمی، غیردولتی، غیرسیاسی و غیرانتفاعی از سال 1381 تاکنون به فعالیت پرداخته است. این انجمن همواره طی این سال­‌ها از کودکان کار، کودکان آسیب­‌دیده و در معرض آسیب در مناطق پر آسیب، حمایت خود را در قالب فعالیت­‌های حمایتی و آموزشی به انجام رسانیده است. به رسمیت شناختن هویت انسانی کودکان و خدمات­ رسانی بدون تبعیض اساس کار انجمن حمایت از کودکان کار است.
حمایت از حقوق کودکان به­ ویژه کودکان محروم و کودکانی که در معرض آسیب­‌های ناشی از بحران‌­ها و نابسامانی­‌های اجتماعی و حوادث طبیعی هستند، وظیفه­‌ای انسانی-اجتماعی بوده که بر عهده­‌ی یکایک افراد، سازمان­‌ها و نهادهاست. بی­‌تردید بدون توجه کافی به حقوق کودکان و سرمایه­‌گذاری و برنامه­‌ریزی در امر آموزش، بهداشت و ارتقای سطح زندگی آنان امیدی برای دستیابی به دنیای بهتر وجود ندارد.
منظور از کار کودک درگیر کردن ایشان در فعالیت­‌های اقتصادی است که مانع تحصیل، آموزش و برخورداری آنان از امکانات اولیه­‌ی رشد فردی و اجتماعی­‌شان می‌­شود و با آسیب و بهره­‌کشی همراه است. بنابراین شرکت کودکان در فعالیت­‌هایی که به منظور کسب مهارت، نگرش و تجربه است و بر سلامت و رشد شخصیتی و تحصیل آنان تاثیر منفی نمی‌­گذارد، کار کودک تلقی نمی­‌شود.
در حال حاضر انجمن حمایت از کودکان کار چهار مرکز در شهر تهران و یک مرکز در شهر بم دارد و 1173 کودک را تحت حمایت خود دارد.انجمن حمایت از کودکان کار به عنوان نهادی مردمی، غیر دولتی، غیر سیاسی و غیر انتفاعی به منظور ایفای مسوولیت اجتماعی و انسانی خود و با هدف حمایت از کودکان کار و کودکان در معرض آسیب بدون در نظر گرفتن ملیت، قومیت، جنسیت، رنگ، نژاد و مذهب به کودکان کار و در معرض آسیب، خدمات آموزشی و حمایتی خود را به صورت رایگان ارائه می‏دهد.به رسمیت شناختن هویت انسانی کودکان اساس کار انجمن است.

برنامه‌‏های انجمن حمایت از کودکان کار: اقدام اجرایی به منظور حمایت از کودکان کار و کودکان در معرض آسیب و ارائه‌‏ی الگویی عملی، فراهم نمودن مأمنی در دسترس کودکان، آگاه‌‏سازی و جلب افکار عمومی به منظور ایجاد زمینه‌‏های مشترک مردمی جهت رفع معضل کار کودکان، تلاش در جهت ارائه‏‌ی پیشنهاد و راهکار به مراجع تصمیم‌‏گیری و قانون‌‏گذاری برای جهت‌گیری بیشتر قوانین حمایتی به نفع کودکان، ایجاد زمینه برای اجرای دقیق مفاد پیمان‌نامه‌‏ی جهانی حقوق کودک• تلاش در جهت بهبود شرایط کودکان کار و بسترسازی برای رسیدن به هدف اصلی و نهایی انجمن که همان “محو کار کودک” است.در حال حاضر سازمان های زیر با انجمن حمایت از کودکان کار همکاری می‎کنندیونیسف UNHCR شهرداری انجمن حمایت از کودکان کار در سه حوزه‏ ی حمایتی، آموزشی و ترویجی فعالیت می کند.

_ حمایتی: تردیدی نیست که محو نهایی کار کودک، مستلزم اقدام و ایجاد سازوکارهای بنیادین، به نحوی که به‌طور اساسی سایه‌­ی اجبار به کار از زندگی کودکان برداشته شود و این امر در خوشبینانه‌­ترین حالت مستلزم کار و تلاش فراوان و صرف زمان لازم است و این در حالی است که کودکان همین امروز نیازمند حمایت و برخورداری از حقوق کامل انسانی-اجتماعی­‌شان هستند و نمی­‌توان آنان را تا ایجاد و زیرساخت­‌های لازم در انتظار گذاشت.
از این­‌رو انجمن حمایت از کودکان کار با استقرار رویکرد حمایتی از کودکان کار در برنامه­‌های اجرایی خود تلاش می­‌کند از طریق برداشتن موانع پیش­روی آنان فرصت بازگشت به چتر حمایتی را برای­‌شان فراهم کرده و با استمرار این فعالیت­‌ها به آنان کمک می­‌کند که بتوانند در کنار انجمن ادامه­‌ی مسیر داده و به تدریج ضمن کاستن از رنج‌­های آنان فرصت برخورداری از حقوق اساسی­‌شان را در اختیار آنان قرار دهد. اگرچه بخش مددکاری اجتماعی انجمن نقطه­‌ی مرکزی برنامه­‌های حمایتی انجمن است اما در کنار آن بخش­‌هایی مانند روان­‌شناسی، بهداشت و درمان، تغذیه و حمایت­‌های حقوقی نیز می­‌کوشند، کامل کننده‌­ی این برنامه‌­ها بوده و فرصت ادامه­‌ی مسیر در انجمن را برای کودکان گروه هدف تامین کنند.

مددکاری اجتماعی

پذیرش، ارزیابی، تدوین برنامه، ارجاع و نظارت بر اجرای برنامه­‌ها از وظایف کارشناسان مددکاری اجتماعی است. شاخص­‌ترین فعالیت­‌های انجمن در حوزه­‌ی مددکاری اجتماعی عبارتند از:

• پذیرش مددجویان
• تشکیل پرونده­‌ی مددکاری اجتماعی مددجویان
• مصاحبه و مشاوره­‌ی مددکاری اجتماعی
• بازدید از منزل، مدرسه و محل کار
• تامین اقلام معیشتی برای مددجویان
• مشاوره­‌ی حقوقی و پیگیری موارد حقوقی
• تامین هزینه‌­های تحصیل و آموزش کودکان در سنین مدرسه
• برگزاری کارگاه­‌های آموزشی
• تدارک اردوها، برنامه­‌های تفریحی و مناسبتی
• پیگیری وضعیت کودک در منزل و محل کار
• پیگیری موارد کودک­‌آزاری، بدسرپرستی کودکان

روان­‌شناسی

یکی از نتایج رشد و نمو در فقر و شرایط نامناسب اجتماعی و اقتصادی، محرومیت، تحقیر و خشونت محیط اختلال در سلامت روان کودکان است. موفقیت در بازپروری این کودکان نیازمند تامین سلامت روان آنان و رفع مشکلات این حوزه است که توسط همکاران روان­‌شناس انجمن و در صورت نیاز ارجاع به مراکز درمانی انجام می‌­شود. 

مهم­‌ترین این فعالیت‌­ها عبارتند از:

• غربالگری و ارزیابی کودکان و نوجوانان پذیرش شده
• مشاوره­‌ی فردی با کودک و خانواده
• مشاوره­‌ی گروهی
• درمان اختللات
• ارجاع موارد خاص
• نظارت بر سلامت روان گروه هدف
• بررگزاری کارگاه­‌ها و کلاس‌­های آموزشی برای کودکان
• برگزاری کارگاه­‌ها و کلاس­‌های آموزشی برای والدین

بهداشت و درمان

فقر مالی و فرهنگی همراه با فقر سواد بهداشتی، عدم دسترسی به خدمات سلامت و شرایط سخت کار و زندگی مشکلات جدی در سلامت را به دنبال دارد و کودکان اولین قربانیان این وضعیت نابسامانند. هرگونه تغییر در شرایط زندگی کودکان و مبنای رشدشان در گرو سلامت جسمی آنان است. بخش بهداشت انجمن با فعالیت‌­های زیر برای تامین این نیازهای اساسی و رفع مشکلات جدی کودکان کوشیده است:

• تشکیل پرونده­‌ی سلامت برای کودکان پذیرش شده
• غربالگری و پایش رشد کودکان
• آموزش بهداشت به کودکان و خانواده­‌ها
• تامین اقلام بهداشتی کودکان و خانواده‌­ها
• ویزیت و خدمات درمانی توسط پزشکان داوطلب
• ارجاع بیماران به مراکز درمانی و بیمارستان­‌ها
• تامین داروی بیماران ویزیت شده
• تامین هزینه­‌ی تشخیص و درمان کودکان و خانواده­‌های نیازمند
• ارائه­‌ی خدمات دندانپزشکی به کودکان با کمک پزشکان داوطلب

تغذیه

براساس تحقیقات صورت گرفته در زمینه‌ی تغذیه، بر روی کودکان انجمن حمایت  از کودکان کار مشخص شد که طیف بزرگی از کودکان تحت پوشش به دلیل سوتغذیه و کمبود آهن مشکلاتی را در روند رشد و یادگیری خود دارند. از این‌­رو انجمن حمایت از کودکان کار از سال 1387 با ایجاد و تجهیز آشپزخانه­‌ی مرکزی یک وعده خوراک گرم روزانه به صورت مستمر تا کنون و توزیع بسته­‌های مواد غذایی به صورت متناوب در میان خانوارهای نیازمند را از اساس فعالیت­‌های این بخش در نظر گرفته است.

_آموزشی: تجارب جهانی حاکی از این است که آموزش، موثرترین ابزار در راه مبارزه علیه کار کودک است. از جمله تلاش­‌های بشردوستانه در زمینه‌­ی کودکان کار، تلاش­‌های سازمان‌­ها مردمی در خصوص آموزش این کودکان است. از این روی، یکی از گسترده‌­ترین حوزه­‌های فعالیت انجمن حمایت از کودکان کار نیز آموزش است.
انجمن علاوه بر آموزش خواندن و نوشتن، خدمات اجتماعی و آموزشی به­‌منظور توانمندسازی، بالا بردن عزت‌نفس و خودباوری، فعالیت­‌های هنری و حرفه­‌ای را نیز برای کودکان در نظر گرفته است.

فعالیت‌­های آموزشی زیر در تمام مراکز انجمن در دسترس کودکان است:

• سوادآموزی
• هنرآموزی
• حرفه‌­آموزی
• تربیت‌بدنی
• کتابخانه و فعالیت‌های فرهنگی- اجتماعی

موفقیت­‌های آموزشی انجمن حمایت از کودکان کار:

• برگزاری کلاس­‌های پیش‌­دبستانی برای بیش از 1076 کودک
• برگزاری کلاس‌­های سوادآموزی برای بیش از 2086 کودک کار از سال 1382 تا کنون
• برگزاری کلاس‌­های دوره­‌ی راهنمایی (متوسطه­) برای بیش از 627 کودک کار از سال 1384 تا کنون
• کسب مقام­‌های دوم و سوم جشنواره­‌ی عکس کودک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال 1383
• همکاری با صندوق کودکان سازمان ملل (UNICEF)، در پروژه­‌های آموزش ابتدایی در ادوار مختلف
• همکاری با کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل (UNHCR)، اداره­‌ی اتباع بیگانه‌­ی وزارت کشور در پروژه­‌ی پیش‌­دبستان از مهر 1388 تا مرداد 1389

_ ترویجی: حمایت از حقوق کودکان به­‌ویژه کودکان محروم و کودکانی که در معرض آسیب­‌های ناشی از بحران‌­ها، حوادث طبیعی و یا به‌­دلیل نابسامانی­‌های اقتصادی، اجتماعی و… در معرض کار و استثمار، بهره‌کشی قرار گرفته‌­اند، وظیفه‌­ای انسانی-اجتماعی بوده که بر عهده­‌ی یکایک افراد، سازمان‌­ها و نهادهاست. بی‌تردید بدون توجه کافی به حقوق کودکان و سرمایه­‌گذاری و برنامه‌­ریزی لازم در امر آموزش، بهداشت و ارتقای سطح زندگی آنان، امیدی برای دستیابی به دنیای بهتر وجود ندارد. تردیدی نیست که محو نهایی کار کودک، مستلزم اقدام و ایجاد سازوکارهای بنیادین، به نحوی که به‌­طور اساسی سایه­‌ی اجبار به کار از زندگی کودکان برداشته شود و این امر در خوشبینانه‌­ترین حالت مستلزم کار و تلاش فراوان و صرف زمان لازم است و این در حالی است که کودکان همین امروز نیاز به حمایت و برخورداری از حقوق کامل انسانی-اجتماعی‌­شان هستند و نمی‌­توان آنان را تا ایجاد و زیرساخت­‌های لازم در انتظار گذاشت.

از این‌­رو انجمن حمایت از کودکان کار با استقرار رویکرد ترویجی نسبت به موضوعات پیرامون کودکان کار در برنامه­‌های اجرایی خود تلاش می­‌کند تا با آگاه‌سازی اقشار گوناگون، جوامع علمی، نهادهای حاکمیتی و… از طریق برنامه‌های ترویجی خود به برداشتن موانع پیش­روی کودکان کار، ضمن کاستن از رنج­‌های آنان فرصت برخورداری از حقوق اساسی‌­شان را در اختیار آنان قرار دهد.

اقدامات انجام شده در محور ترویجی انجمن حمایت از کودکان کار:

• انتشار بیش از ده شماره خبرنامه‌ی داخلی
• انتشار بیش از هشت شماره ویژه‌نامه‌ی روز جهانی مبارزه با کار کودک
• برگزاری سمینار و همایش برای روز جهانی مبارزه با کار کودک
• برپایی نمایشگاه‌های نقاشی، عکاسی و… از آثار کودکان تحت حمایت انجمن
• برگزاری 25 بازارچه‌ی خوراک، پوشاک و صنایع‌دستی
• برگزاری جلسات معارفه برای نیروهای داوطلبان و سازمان‌ها‌ی دولتی، غیردولتی و بین‌المللی
• تامین منابع کالایی، مالی و انسانی برای پیشبرد برنامه‌های اجرایی انجمن
• ارائه‌ی محصولات حمایتی به سازمان‌ها برای تامین منابع مالی
• برگزاری پویش‌های مردمی برای تامین منابع مالی و برنامه‌های ترویجی
• برگزاری جشن‌ها و مراسم‌های تفریحی برای کودکان انجمن
• حضور در نمایشگاه‌های تخصصی در اصناف گوناگون

و… .

از سال 1381 تا کنون انجمن توانسته‌­:

در راستای حمایت بنیادین از حقوق کودکان از آغاز تاکنون در مسیر مبارزه با کار کودک حرکت کرده­‌ است.  

آگاه‌سازی برای ایجاد قوانین حمایتی به‌­ویژه برای کودکان مهاجر و فاقد شناسنامه تلاش کرده‌ اند.

تولید ادبیات و محتوای فعالیت برای حمایت از کودکان کار را به انجام رسانده اند.

ذهن جامعه را به مساله­‌ی کار کودک به عنوان یکی از حوزه­‌های اساسی آسیب کودکان معطوف داشته اند.

رایزنی و تلاش برای تغییر در نگرش دستگاه­‌های متولی را انجام داده­‌اند.

زمینه­‌ی اجرای برنامه­‌های بلندمدت برای حمایت بنیادین از حقوق کودکان از طریق اجرای طرح‌های آموزشی-حمایتی در قالب برنامه­‌های کوتاه و میان‌مدت منطبق با شرایط بومی هر منطقه فراهم کرده اند.

برای افزایش سطح آگاهی و توانمندی خانواده­‌ها به‌منظور بهبود شرایط زندگی کودکان تلاش کرده‌اند .

الگویی عملی به منظور حمایت از کودکان کار، کودکان آسیب­‌دیده و در معرض آسیب ارایه داده‌ اند.

برای ارتقای سطح مطالبه‌­گری از طریق افزایش سطح آگاهی تمامی اقشار جامعه نسبت به حقوق کودکان تلاش کرده‌است.

بسترسازی عملیات اجرایی برای 5 مرکز حمایتی-آموزشی که در دسترس کودکان ایجاد کرده‌اند.

نسبت به اجتماع­مان به­‌خصوص شرایط کودکان بی­‌تفاوت نبودند.

با تامین منابع برای قرار دادن کودکان در فضای حمایتی و آموزشی به­‌طور غیرمستقیم ساعات کار آن‌ها را کاهش داده.

با آگاه‌سازی مسئولان مربوطه برای ورود کودکان کار به مدارس بیش از ده سال ایستادگی و پیگیری کردند.

برای پاسخگویی به ذی­‌نفعان، سطح شفافیت مالی را با کنترل مستمر سیستم حسابرسی مستقل قسم‌خورده که از اعضای جامعه‌­ی حسابرسی هستند، برگزیدیم و گزارش‌های سالانه را از سال 1388 به بعد انتشار دادند.

انجمن حمایت از کودکان کار.pdf

-