نقش سازمان‌های مردم نهاد در توسعه و حفاظت از محیط‌زیست

بسیاری از کشورهای منطقه با تأثیرات عمیق زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از رشد سریع جمعیت، توسعه و محدودیت های منابع طبیعی مواجه هستند. داشتن یک جامعه غیردولتی قوی با مأموریت روشن برای مشارکت دادن جامعه مدنی، مشاغل و بخش عمومی می تواند به کشورها کمک کند تا با موفقیت بیشتری با این مسائل مقابله کنند. با این حال، سازمان‌های غیردولتی در انجام مأموریت‌های خود با موانع زیادی مواجه هستند، مانند عدم درک نقش خود در جامعه مدنی و درک عمومی مبنی بر اینکه دولت به تنهایی مسئول رفاه شهروندان و ساکنان خود است.

ظرفیت‌های سازمان‌های غیردولتی در حفظ منابع طبیعی

سازمان‌های غیردولتی زیست‌محیطی می‌توانند با انجام تحقیقات برای تسهیل توسعه سیاست، ایجاد ظرفیت نهادی، و تسهیل گفتگوی مستقل با جامعه مدنی برای کمک به مردم برای داشتن سبک زندگی پایدارتر، نقش مهمی در کمک به رفع شکاف‌ها ایفا کنند. در حالی که برخی از موانع در حال برداشته شدن هستند، هنوز حوزه‌های زیادی وجود دارد که برای کمک به سازمان‌های غیردولتی، نیاز به اصلاحات و حمایت بیشتر دارند. این زمینه ها عبارتند از: نیاز به یک چارچوب قانونی برای شناسایی سازمان های غیردولتی و امکان دسترسی آنها به منابع مالی متنوع تر، پشتیبانی و تایید سطح بالا از چهره های محلی و مشارکت سازمان های غیردولتی در توسعه و اجرای سیاست ها. 

از آنجا که محیط‌ طبیعی یک سیستم پیچیده است که شامل اجزای مختلف است که به طور همزمان عمل می کنند به گونه‌ای که همه موجودات زنده با اندازه‌ها و عادات مختلف در کنار هم وجود داشته باشند. در صورت نیاز به مداخله در سیستم، درک رابطه هر یک از اجزاء با یکدیگر بسیار مهم است. ابتکارات در حفاظت از محیط زیست از درک این رابطه درونی شروع می شود و در مرحله‌ای به پایان می رسد که علیرغم تأثیر عوامل منفی مختلف، تعادل کلی و رابطه درونی پایدار می‌ماند. برای حفظ محیط زیست تحت ثبات، مدیریت منابع داخلی به شیوه ای پایدار بسیار مهم است. از این رو باید بر تولید منابع برای کاهش نیاز موجودات زنده مختلف، عمدتاً انسان، تأکید شود. سازمان‌های غیردولتی نقش بسیار مهمی در درک روابط داخلی، در ارزیابی نیاز منابع، در برنامه ریزی مدیریت منابع، در توسعه طرح تولید منابع جایگزین ایفا می‌کنند. 

بیشتر بخوانید:

حفاظت از محیط زیست چیست؟

حفاظت از محیط زیست عملی است برای حفظ محیط طبیعی و منابع آن توسط یک فرد یا یک سازمان به نفع محیط زیست و انسان. این به معنای محافظت از محیط اطرافمان است تا بتوانیم به درستی زندگی کنیم. برای درست زیستن به هوای تازه، فراوانی آب شیرین، غذا و شرایط اقلیمی مطلوب و حضور سایر موجودات زنده در اطراف خود نیاز داریم.

ضرورت حفاظت از محیط زیست:

حفاظت از محیط زیست کلید حفاظت از حیات وحش است و همچنین برای سلامتی انسان بسیار مهم است. محیط زیست بهتر کلید زندگی بهتر روی زمین است. برای زندگی درست باید از محیط زیست خود محافظت کنیم. در این دنیا با پیشرفتی که داریم به سرعت محیط زیست خود را تخریب می کنیم، از این رو باید برای حفظ محیط زیست خود کاری انجام دهیم.

داشتن چنین الگوهای مصرف بالای منابع طبیعی اثرات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی عمیقی دارد. کشورهای خاورمیانه ممکن است تا پایان قرن با افزایش دمای بیش از 3 درجه سانتیگراد، تغییر آب و هوا و پیامدهای مرتبط با منابع آب، غذا، شهرهای ساحلی، زیرساخت ها، سلامت انسان و حیات وحش مواجه شوند.[3] ذخایر ماهی تجاری امارات متحده عربی از سال 1978 تا 2002 به دلیل صید بی رویه 80 درصد کاهش یافت. بسیاری از کشورهای منطقه نیز با وضعیتی مواجه هستند که تقاضا برای برق و آب در حال فراتر رفتن از عرضه است. تغییر اقلیم، شیلات در حال فروپاشی و کمبود انرژی نه تنها بر رشد و توسعه اقتصادی تأثیر می گذارد، بلکه ثبات اجتماعی، دوام کسب و کار و رفاه جامعه را نیز تهدید می کند.

در حالی که دولت‌ها و کسب‌وکارها شروع به اقدام در مورد برخی از این مسائل کرده‌اند، شکاف‌های زیادی وجود دارد. نقش دولت در این کشورها از سازمان‌های «همه کار، تقریباً همه چیز را انجام بده» به مؤسسات ساده‌تر و متمرکز بر مقررات تغییر می‌کند. از این رو، آنها به شرکایی برای کمک به اجرای سیاست ها و مشارکت در توسعه کشور نیاز دارند. در امارات متحده عربی، دولت نیاز به بازیگران/شریک های اضافی را به رسمیت شناخته است.
در حال حاضر نیز علاقه فزاینده‌ای در جامعه مدنی به مسائل زیست محیطی وجود دارد. این علاقه منجر به نیاز به تحقیقات مستقل، ارتباطات، و اطلاع رسانی مردمی می شود. سازمان‌های غیردولتی می‌توانند نقش بسیار مهمی در رهبری و ترویج چنین طرح‌هایی ایفا کنند. علاوه بر این، توانایی سازمان‌های غیردولتی برای ارائه دیدگاه مستقل برای ایجاد اعتماد در مورد مسائل، علل و کمک به اعمال تغییرات رفتاری، فرهنگی در جوامع بسیار مهم است.

راهکارهای اقتصادی پیشنهادی حفاظت از محیط زیست

با توجه به آنکه مصرف حامل های انرژی عامل اصلی انتشار آلایندگی‌های هوا در کشورها است. استفاده از سیاست مالیات بر آلودگی کاهش حامل های با ضریب آلودگی بیشتر می شود. حال اگر قیمت حامل‌های دارای آلایندگی بیشتر افزایش یابد. گویا سیاست مالیات آلودگی وضع شده است و بسته به میزان حاملها بار مصرف آنها بر حاملهای دارای هم‌آلایندگی کمتر منتقل شده و از این رو میزان آلودگی کل کاهش خواهد یافت. از طرفی سیاستهای بازتوزیع درآمدی مثل یارانه ها در جبران مقداری از اثر افزایش قیمت حامل ها بی تأثیر نخواهد بود. از این رو اعمال سیاست‌های توسعه وسایل نقلیه کم مصرف و تشویق خودروسازان به تولید خودروهای با سوخت جایگزین بنزین و گازوئیل مانند خودروهای گازسوز و هیبریدی میتواند سهم بزرگی در کاهش آلایندگی نقاط مختلف کشور به ویژه کلان شهرها داشته باشد. نکته شایان توجه دیگر موضوع تحمیل هزینه های سلامت افراد بر بودجه کل کشور است. براساس گزارش بانک جهانی بیماریهای ناشی از آلودگی هوا سالانه ۲۶۰ میلیون دلار به اقتصاد ایران خسارت وارد می.کند بنابراین آلودگی هوا سبب کاهش سلامت و افزایش بیماری شده و این امر موجب افزایش تقاضا برای مراقبت سلامت میشود و افزایش تقاضا افزایش هزینه های سلامت می‌شود. همچنین با توجه به آنکه بر مبنای اصل پرداخت توسط آلوده ساز عامل یک فعالیت یا اقدام که سود چیزی را می‌برد باید زیان‌های ناشی از آن به محیط زیست را نیز متقبل شود. سازمان‌های مردم‌نهاد میتوانند در این زمینه به بازوی قدرتمند دولت جهت آموزش استفاده از حمل و نقل عمومی و همچنین کمک به ارائه خدمات بهتر در این زمینه با جلب مشارکت مردمی بدل شوند.

راهکارهای تسهیل فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد

با گنجاندن تعریف سازمان های غیردولتی در قوانین ملی، بارهای قانونی و نظارتی را کاهش دهید. به رسمیت شناختن و تأسیس سازمان‌های غیردولتی به آن‌ها کمک می‌کند تا عملکرد روان‌تری داشته باشند. یک مکانیسم قانونی همچنین به غلبه بر موانع بوروکراتیک و اداری در هنگام برخورد با ادارات مختلف دولتی مانند اجاره فضاهای اداری و اخذ مجوزها و مدارک لازم برای اتصال به خدمات برق و مخابرات کمک خواهد کرد. در امارات متحده عربی، اجازه دادن قانونی به سازمان‌های غیردولتی برای جمع‌آوری سرمایه از افراد، به تنوع منابع درآمدی و ایجاد امنیت مالی بیشتر کمک می‌کند.

بدون وجود منابع مالی، سمن‌ها نمیتوانند زنده بمانند. حمایت از NGOها برای اطمینان از اینکه آنها می توانند ارتباط خود را حفظ کنند و به فعالیت خود ادامه دهند بسیار مهم است. این می تواند شامل کمک های بشردوستانه، ارائه مهارت های حرفه ای، یا بودجه استراتژیک بیشتر برای حوزه ها و فعالیت های برنامه ای باشد.

پشتیبانی و تایید سطح بالا از چهره های محلی. بدون تعهد سطح ارشد از سوی چهره‌های برجسته محلی در دولت و/یا تجارت، سازمان‌های غیردولتی نمی‌توانند در تأثیرگذاری بر سیاست‌ها، افزایش آگاهی و جمع‌آوری سرمایه موفق باشند. داشتن پیوندهای خوب با افراد و مؤسسات مورد اعتماد، پایه‌های حیاتی است که سازمان‌های غیردولتی می‌توانند بر اساس آن‌ها پیشرفت کنند.

مشارکت فعال سازمان های غیردولتی در توسعه سیاست. گاهی اوقات سازمان‌های غیردولتی می‌توانند مشکلات پیچیده را سریع‌تر از سازمان‌های دولتی روشن کنند، زیرا از لحاظ داخلی اداری کمتری دارند. علاوه بر این، داشتن یک نهاد مستقل برای بررسی یک مشکل پیچیده با گروه‌های کلیدی (به عنوان مثال، دولت، دانشگاه، تجارت) می‌تواند به تسهیل تبادل اطلاعات و دانش و همکاری بیشتر کمک کند. سازمان‌های غیردولتی نه تنها می‌توانند بینش‌های علمی مبتنی بر سیاست را برای تصمیم‌گیرندگان فراهم کنند، بلکه می‌توانند در اجرا نیز کمک کنند.

بیشتر بخوانید:

گام‌های سمن‌ها و موسسات نیکوکاری در زمینه حفظ محیط‌زیست

1. توقف تغییرات آب و هوایی:

استفاده گسترده از نفت، گاز، سوخت و سایر منابع انرژی منجر به تغییرات اقلیمی می شود که منجر به گرم شدن کره زمین می شود. به منظور جلوگیری از تغییرات آب و هوایی، سازمان‌های مردم نهاد در جبهه‌های مختلف کمپین می کنند. آنها باید در  تلاش برای توقف تغییرات آب و هوایی و ترویج راه حل های انرژی پاک باشند.

2. حفاظت از جنگل های باستانی:
بسیاری از جنگل های جهان در بحران هستند. گیاهان و جانوران در معرض خطر انقراض هستند. مردمی که در جنگل ها زندگی می کنند و برای امرار معاش به آنها وابسته اند نیز در معرض تهدید هستند. سمن‌های زیست‌محیطی مسئولیت نجات جنگل ها را بر عهده می‌گیرد و راه حل هایی برای آن ارائه می‌دهند.

3. اقیانوس ها را نجات دهید:
این سازمان‌های غیردولتی برای نجات اقیانوس‌ها در حال حاضر بر چهار تهدید عمده برای اقیانوس‌های جهان متمرکز است: صید بی‌رویه، صید دزدان دریایی، صید نهنگ و آبزی پروری فشرده میگو.

4. شکار نهنگ را متوقف کنید:
صید تجاری نهنگ منجر به کاهش جمعیت نهنگ در جهان شده است. به منظور توقف صید تجاری نهنگ، سازمان‌های غیردولتی در بسیاری از جبهه ها کار می کنند. از طریق فعالیت های سیاسی و ارتباط عمومی و با اتخاذ اقدام مستقیم و غیرخشونت آمیز علیه شکارچیان نهنگ در دریا. سازمان‌های غیردولتی با صید تجاری نهنگ مبارزه می کنند.

5. به مهندسی ژنتیک نه بگویید:
مهندسی ژنتیک باعث ایجاد گیاهان، حیوانات و میکروارگانیسم ها از طریق دستکاری ژن ها می شود. ارگانیسم‌هایی که از طریق مهندسی ژنتیک تولید می شوند هنگام آمیختگی با موجودات طبیعی منجر به ایجاد محیط های جدیدی می شوند که کنترل نشده است.

انتشار آنها در محیط زیست منجر به "آلودگی ژنتیکی" می شود، زیرا پس از رهاسازی نمی توان آنها را دوباره فراخواند. سازمان‌های غیردولتی باور دارند که "جاندارانی" که به طور ژنتیکی دستکاری شده اند، نباید بدون آگاهی کافی از تأثیر آنها بر سلامت و محیط زیست در محیط منتشر شوند. این سازمان از انجام اقدامات فوری مانند برچسب‌گذاری مواد دستکاری شده ژنتیکی و جداسازی محصولات دستکاری شده ژنتیکی از محصولات معمولی حمایت می‌کند.

6. توقف تهدید هسته ای:
مبارزات سمن‌ها علیه استفاده از انرژی هسته ای، زیرا استفاده از آن میتواند مخاطراتی را برای محیط‌زیست داشته باشد. منجر به حوادث، مرگ و میر و بلایا می شود. تشعشعات منتشر شده در محیط از طریق آزمایش های هسته ای منجر به آلودگی خاک، هوا، رودخانه ها و اقیانوس ها شده و باعث سرطان و سایر بیماری ها در افراد می شود.

7. از بین بردن مواد شیمیایی سمی:
سازمان‎‌های فعال زیست محیطی همچنین علیه مواد شیمیایی سمی مبارزه می کنند، زیرا ثابت می کند که آنها یک تهدید جهانی برای سلامت و محیط زیست هستند.

8. تشویق تجارت پایدار:
سازمان‌های غیردولتی با شکل کنونی جهانی شدن که قدرت شرکت ها را افزایش می دهد، مخالف است. این سازمان از سازمان تجارت جهانی (WTO) می‌خواهد که سیاست تجارتی را اتخاذ کند که برای همه مؤثر باشد و محیط‌زیست را حفظ و احیا کند. دولت ها باید در جهت دستیابی به توسعه پایدار تلاش کنند که به معنای ادغام سه چیز است: اولویت های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی.
این سازمان‌ها اغلب برای حفاظت از گونه های در معرض خطر، جلوگیری از تخلیه زباله های خطرناک و تقویت قوانین ملی و بین المللی که امور محیط زیست را تنظیم می کنند، مبارزه کرده‌اند.