مصاحبه با خانم ارکیان | مرکز مثبت زندگی
لطفاً معرفی مختصری از خود و فعالیت مجموعه‌تان بیان بفرمایید.
بنده ارکیان هستم؛ از سال 1385 تا سال 1399 کلینیک مددکاری اجتماعی داشتم و بیشتر در آنجا کارهای مددکاری گروهی، فردی و اجتماعی انجام می‌دادم. از سال 99 وارد مرکز مثبت زندگی بهزیستی شدم و حوزه‌ی فعالیت خود را گسترش دادم و توان‌بخشی را نیز به آن اضافه کردم.
تا قبل از این فعالیت خود را تنها به امور زنان و کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست معطوف کرده بودم؛ اما از سال 99 توان‌بخشی و تعدادی غربال‌گری، که به‌منظور پیشگیری از آسیب‌های جسمی و روحی-روانی انجام می‌شود، نیز به این فعالیت‌ها اضافه شد؛ مواردی از قبیل غربال‌گری اضطراب و یا شنوایی.
وضعیت خیرخواهی استان کرمان | فاطمه ارکیان
به‌طور کلی، وضعیت خیرخواهی را در استان کرمان و به‌ویژه شهرستان بم چطور ارزیابی مکنید؟
فکر می‌کنم مسائل و فعالیت‌های مؤسسات خیریه بیشتر به حوزه‌ی اقتصاد برمی‌گردد؛ تا جایی که من مشاهده کرده‌ام مؤسسات مردمنهاد اندکی بوده‌اند که در مباحث فرهنگی و آموزشی فعالیت داشته‌اند.
گرایش مردم به کار خیر | فاطمه ارکیان
به‌طور کلی به نظر شما آیا مردم به فعالیت خیر گرایش دارند؟
بله؛ شاید بتوان گفت تا هفتاد و یا هشتاد درصد افراد نیکوکارند؛ همواره در حد توانشان همکاری می‌کنند و همیشه کنار مؤسسات خیریه بوده‌اند؛ اما این روزها یا به دلیل وضعیت نامناسب معیشتی و یا در اثر کاهش اعتماد مردم به مؤسسات خیریه، کمک‌ها نسبت به گذشته کاهش یافته است. این چیزی است که من در ارتباط خود با خیرین نسبتاً ثابتمان به آن پی برده‌ام.
تغییرات وضعیت خیرخواهی استان کرمان | فاطمه ارکیان
طی پنج سال اخیر چه اتفاقاتی در وضعیت فعالیت خیر تأثیرگذار بوده است؟
یکی از مهم‌ترین موارد تأثیرگذار کرونا بود که در دو سال حضور خود هم‌زمان باعث رکود اقتصادی و افزایش تورم شد. مورد مهم بعدی بی‌اعتمادی مردم به فضای خیر و مؤسسات خیریه است. نکته‌ی بعدی فقدان یک سیستم ثبتی کارآمد است که درنتیجه‌ی آن برخی افراد به سواستفاده از نهادهای خیریه پرداخته و به‌طور هم‌زمان از چند مؤسسه کمک دریافت می‌کنند.
نکته‌ی حائز اهمیت دیگر دیدگاه منفعلانه‌ای است که بسیاری، به‌ویژه در بم، به حوزه‌ی خیر دارند. از زمان زلزله‌ی بم که کمک‌های زیادی بدون بررسی و اولویت‌بندی به سمت مردم روانه شد، بساری گمان کردند که وظیفه خیرین مهیا کردن صفر تا صد امور برای نیازمندان است و دیگر به دنبال توانمند‌سازی نمی‌روند؛ این در صورتی است که مؤسسات مردمنهاد بر توانمند‌سازی تأکید می‌کنند. این چند مسئله در این سال‌ها دست‌به‌دست هم داده و در شرایط کنونی خیریه‌ها تأثیرگذار بوده‌اند.
عوامل تأثیرگذار بر خیریه‌ها | فاطمه ارکیان
به نظر شما موارد مذکور روی خیریه‌ها تأثیر منفی داشته است یا تأثیر مثبت؟
این وضعیت یک شمشیر دو لبه است. برای مثال برخی افراد متوجه اهمیت توانمند‌سازی شده‌اند و با تمرکز بر این موضوع شرایط خود را بهبود بخشیدند؛ اما عده‌ای دیگر نه. برای این دسته از افراد این نگاه منفعلانه در پیوند با وضعیت اقتصادی موجود نقشی مخرب ایفا کرده و حتی باعث شد عده‌ای از آن‌ها به سمت اعتیاد بروند.
چالش‌های وضعیت خیرخواهی استان کرمان | فاطمه ارکیان
مهم‌ترین چالش‌های امروز خیریه‌ها را چه چیزی می‌دانید؟
بحث خیریه‌ها با ما متفاوت است؛ اما در کل به نظر من قبلاً ما بیشتر می‌توانستیم در بحث فرهنگ و آموزش فعالیت کنیم؛ اما متأسفانه الآن مردم مشارکت چندانی در این حوزه‌ها نمی‌کنند. شاید دلیل این امر وضعیت نامناسب معیشتی و وجود چالش در سطح نیازهای اولیه‌‌ی اقتصادی باشد. به این خاطر است که مردم مشارکت نمی‌کنند و متأسفانه به این دلیل ما نیز نمی‌توانیم مردم را به سمت‌وسوی خیریه سوق دهیم.
تغییرات دگرخواهی در میان مردم | فاطمه ارکیان
آیا به نظر شما دگرخواهی کاهش پیدا کرده است؟
می‌شود گفت تا حدودی دگرخواهی هم کاهش پیدا کرده؛ چراکه افراد ابتدا باید بتوانند نیازهای خودشان را برآورده کنند تا بتوانند در مرحله‌ی بعد به نیازهای دیگران نیز رسیدگی کنند.
چشم‌انداز فضای خیر استان کرمان | فاطمه ارکیان
چشم‌انداز فضای خیر را در پنج سال آینده چطور می‌بینید؟
اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، مطمئناً می‌تواند منفی باشد؛ چراکه روحیه‌ی دگرخواهی مردم که روزی وجود داشت اکنون با توجه به شرایط روزبه‌روز کم‌رنگ‌تر می‌شود.
راهکارهای پیشنهادی فضای خیر | فاطمه ارکیان
اگر شما در جایگاه یک سیاست‌گذار امکان ایجاد تغییری در فضای خیر داشتید، چه تغییراتی ایجاد می‌کردید؟
مطمئناً از مؤسسات خصوصی و مردمنهاد بیشتر حمایت می‌کردم تا بتوانند حوزه‌ی فعالیت خود را گسترش داده و اثرگذارتر باشند.
از نظرها و ابعاد متفاوت؛ ازجمله صدور مجوز، سیساست‌گذاری‌های حامیانه و تسهیلات اقتصادی. بسیاری از مؤسسات و مراکز، ایده‌ها و طرح‌های مطلوبی دارند اما به دلیل محدودیت‌هایی که در تمامی ابعاد متحمل می‌شوند توان اجرای آن‌ها را ندارند. تغییر سیاست‌ها می‌تواند شرایط را برای فعالیت آن‌ها تسهیل کند.
حتی سازمان‌های بهزیستی و دولتی نیز محدودیت‌های بسیاری دارند. مثلاً فرض کنید من بخواهم یک طرحی را انجام بدهم و در آن طرح یک محله را پوشش بدهم؛ اگر بهزیستی وارد پروژه شود می‌گوید پنج یا ده نفر را فقط تقبل می‌کند. یا مثلاً ما الآن چند سال است که می‌خواهیم روی تربیت جنسی نوجوانان کار کنیم.
این مسئله اهمیت زیادی دارد. یک نوجوان باید بداند که حد و حدودش چیست؟ چه کاری باید انجام دهد؟ در برابر غریزه‌هایش چطور خویشتن‌داری کند؟ اما به ما اجازه نمی‌دهند حتی عنوان این مسئله را بیاوریم. درخواست ما از سازمان‌های بالادستی همین است که دستمان را در این مسائل باز بگذارند تا راحت‌تر کارمان را انجام دهیم.
اولویت وضعیت خیرخواهی استان کرمان | فاطمه ارکیان
اولویت کار خیر و اجتماعی در شهرستان بم یا کرمان را چه چیزهایی می‌دانید؟
به نظر من اولین کار غربال‌گری است. بسیاری از افراد از نظر روحی-روانی مشکل دارند در صورتی که بسیاری دیگر برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و مهارت‌های زندگی را بلدند اما سرمایه‌ی مالی لازم را ندارند. بر این اساس باید پیش از هر کاری غربال‌گری کرد تا افراد و نیازهای آن‌ها اولویت‌بندی شود. نیازمندان باید شناسایی، غربال‌گری و دسته‌بندی شوند تا افراد متفاوتی بتوانند مطابق نیاز مددجویان به آن‌ها کمک کنند.
شبکۀ ارتباطی خیریه‌ها | فاطمه ارکیان
رابطه‌ی خیریه‌ها را با یکدیگر چطور می‌بینید؟
متأسفانه خیریه‌ها رابطه‌ی خیلی خوبی با یکدیگر ندارند؛ برخی از مؤسسات مسائل سیاسی را در کار دخالت داده‌اند و برخی دیگر هم نه؛ صادقانه دارند کار می‌کنند. این دو رویکرد در یک راستا قرار نمی‌گیرد و به همین جهت نیز مؤسسات خیریه نمی‌توانند همگی به‌صورت یکپارچه عمل کنند.
تأثیرات فناوری بر فضای خیر | فاطمه ارکیان
نقش فناوری را در فعالیت خیریه‌ها چطور می‌بینید؟ تجربه‌س خودتان در این مورد چه بوده است؟
شخصاً در این خصوص تجربه‌ی قابل‌توجهی ندارم. حداقل ما نتوانستیم به آن نحوی که از نزدیک و چهره به چهره تأثیرگذار بوده‌ایم، در فضای مجازی نیز ظاهر شویم. شاید ما استفاده‌ی درست و کارآمد از این فضا را بلد نبوده‌ایم.
22 فروردین 1402
ارسال نظر