مصاحبه با آقای احمدیوسفی | سرپرست امور اجتماعی و فرهنگی استان کرمان
لطفاً معرفی مختصری از فعالیت‌هایتان در حوزۀ خیر بیان کنید.
بنده حدود بیست‌وپنج سال است که در حوزۀ اجتماعی فعالیت می‌کنم و در این مدت در بخش‌های مختلفی در کرمان و تهران حضور داشتم.
توصیف استان کرمان | کوروش احمدیوسفی
استان کرمان را برای یک غیرکرمانی چگونه توصیف می‌کنید؟
استان کرمان از نظر مساحت خشکی بزرگ‌ترین استان کشور است. در بحث اقتصادی هم این استان از داشته‌های بسیاری برخوردار است و بهشت معادن ایران به شمار می‌رود. در زمینۀ گردشگری استان کرمان منابعی بسیار غنی دار؛ بسیار بیشتر از سایر استان‌ها. همچنین بلندترین کوه‌های شنی جهان در کرمان است. به‌طور کلی کرمان قدمتی سه هزار ساله دارد و شهر متمدنی است.
در حوزۀ کشاورزی نیز ما بهترین‌های خرما و پستۀ جهان را داریم. محصولات جالیزی جنوب کرمان، در فصل پاییز و زمستان که دیگر جایی کشت نداریم، نیاز ایران را تأمین می‌کند و بخشی از آن هم صادر می‌شود.
در حوزۀ مسائل اجتماعی هم استان کرمان از خُرده فرهنگ‌های متفاوتی برخوردار است؛ به‌طوری که جنوب استان با غرب آن، سیرجان، شهرداد و رفسنجان، متفاوت است. این تفاوت‌های فرهنگی تعارضاتی را هم ایجاد می‌کند، اما مردم استان کرمان یک نکتۀ مشترک دارند و آن هم مهمان‌نوازی و نوع‌دوستی است. در استان کرمان همبستگی‌های اجتماعی بسیار قوی است و این از نقاط قوت استان کرمان است.
بر اساس شاخص‌های توسعۀ انسانی استان کرمان استانی پیشرو است. منابع تمدنی بسیار قوی‌ای دارد و پیوستگی‌های اجتماعی‌اش در بحث همیاری اجتماعی و خیرخواهی کمک بسیاری کرده است. خیرین استان کرمان، خیرینی بسیار خاص‌اند که اقدامات زیرساختی بسیار زیاد و گسترده‌ای در استان‌های مختلف و در حوزۀ سلامت و امنیت انجام داده‌اند. به‌طور کلی موضوع خیرین در استان کرمان یک موضوع خاص است. حتی پایۀ موضوع وقف و امنیت برای اولین بار از کرمان شروع شد.
درواقع باید گفت حوزۀ خیرین با وجود پیوستگی‌های اجتماعی، نوع‌دوستی و خیرخواهی و همیاری اجتماعی، که جزء فرهنگ مردم کرمان است، شرایط خاصی در این استان پیدا کرده است. کرمانیان به کریمان معروف‌اند. علاوه بر این، کرمان شخصیت‌های ملی و حتی جهانی دارد. برای مثال در دفاع مقدس، لشکر ثارالله جزء خط‌شکن‌ترین لشکرها بوده است؛ سردار سلیمانی هم در دفاع مقدس جزء کم‌نظیرترین فرماندهان دفاع مقدس بوده است؛ هرچند حالا همه حاج قاسم را می‌شناسند.
در کرمان به‌خاطر گستردگی استان سازمان‌دهی و دسترسی خیرین به بعضی از نهادها با چالش روبه‌رو می‌شود. برای مثال خیرین بیشتر در شهرهای شمالی و مرکزی و غربی استان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. درواقع، از آنجا که از این سر کرمان تا آن سرش حدود هزار کیلومتر فاصله است، خیرین درمورد وضعیت مناطق محروم دورتر دسترسی‌ها و داده‌های کمتری دارند. البته همان‌طور که عرض کردم در جنوب مسائل فرهنگی هم تعارضاتی به وجود آورده؛ و شاید این یکی از دلایلی است که دوستان به آن حوزه وارد نشدند.
به نظر من نهادها باید درواقع نیروی محرکه باشند تا خیریه‌ها بتوانند جریان‌سازی کنند. باید خیریه‌ها را درمقام بازوان اجرایی قوی کنیم، داده‌های موردنیازشان را در اختیار قرار دهیم و برای آن‌ها بسترسازی کنیم. البته در بعضی از موارد خود استانداری این تسهیل‌گری و بسترسازی را انجام می‌دهد.
وضعیت خیرخواهی استان کرمان | کوروش احمدیوسفی
در حال حاضر وضعیت خیریه‌های استان و شهر کرمان را چطور می‌بینید؟
خیریه‌هایی که در حوزۀ سلامت داریم -مثل خیریۀ ثامن‌الائمه، یاس و غیره- کارهای زیربنایی انجام می‌دهند؛ کارهایی که بعضاً به کارهای دولتی و وزارت بهداشت شانه می‌زند و اقدامات گسترده‌ای را شامل می‌شود. بنابراین در حوزۀ سلامت اقدامات خیریه‌ها خوب بوده است. مثلاً پزشکان و تجهیزات بیمارستان‌هایی که ما اینجا داریم، مثل بیمارستان ارجمند و بیمارستان‌هایی که خیریه هستند، جزء بهترین‌های کشورند؛ حتی برخی‌شان ممکن است برای خدمات پزشکی که ارائه می‌دهند و عمل‌های جراحی یک ریال هم پول نگیرند.
البته دراین‌باره مسائل و مشکلاتی نیز وجود دارد. درواقع چون مبنای کار خیریه‌ها بر خیرین استوار است و خیرین هم در کرمان اصولاً درآمدشان وابسته به کشاورزی است، زمانی که آفت و یا سرما بزند و کشاورزی شرایط خوبی نداشته باشد امکان حمایت نخواهند داشت. درواقع مسائل مختلفی که بر وضعیت اقتصادی خیرین تأثیر می‌گذارد اثرخودش را بر حوزۀ خیریه‌ها نیز اعمال می‌کند.
مشکلات معیشتی استان کرمان | کوروش احمدیوسفی
شما تناقض میان نرخ بالای بیکاری و مشکلات معیشتی در کرمان را با وجود منابع و ثروتمندهای عظیم در این استان چطور ارزیابی می‌کنید؟
من امروز داشتم گزارش ده سالۀ روند آسیب‌های اجتماعی کرمان و کشور را مقایسه می‌کردم. کرمان از میانگین کشوری پایین‌تر است. بله، در بعضی از استان‌ها جزء پنج استان، شش استان اول کشور است در آسیب‌های اجتماعی ولی از میانگین کشوری آسیب‌های اجتماعی کرمان کمتر است. درواقع مشکلی که وجود دارد این است که در کرمان تلاش همه‌گیر نیست. همه تلاش نمی‌کنند.
درواقع یک نگاه حال نگر به‌جای یک نگاه ارادی غالب شده است. استفاده از ظرفیت‌ها خیلی مهم است. نقش دولت راهبری است اما خود افراد باید از ظرفیت‌هایی که وجود دارد استفاده کنند. ما ابتدا باید آسیب‌شناسی کنیم و ببینیم نقاط قوت و ضعف به چه صورت است؛ بعد متناسب با این یافته‌ها راهبردی لازم را طراحی کنیم و در آن‌ها طرح‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌هایمان را تعریف کنیم. اما متأسفانه این اتفاق نیفتاده است. به این منظور باید مهارت‌افزایی شکل کرد تا مردم بتوانند در کشور، در استان و در خارج از کشور به‌اصطلاح وارد رقابت در عرضۀ محصولات بشوند.
نقش صنایع در توانمدسازی | کوروش احمدیوسفی
جایگاه صنایع را در این توانمندسازی چه می‌بینید؟
ببینید بحث صنایع یک مسئولیت اجتماعی است؛ الآن آقای استاندار به جِد درصدد است تا معادن بزرگی مثل مس، گلگهر، گوهر زمین و امثالهم را ، که در استان کرمان هستند، احیا کنند؛ ولی هنوز موفق نشده‌اند. البته پیگیر هستیم که ان‌شاءالله این اتفاق بیفتد. در اینجا مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها، نهادها، خیریه‌ها و افراد این است که هر یک به شیوۀ خاص خود در راستای توانمندسازی گام بردارند.
تأثیر حضور غیربومی‌ها | کوروش احمدیوسفی
یکی از ویژگی‌های کرمان، به‌خصوص در بحث مدیریتی، این است که پذیرای مدیران غیربومی‌اند؛ به همین واسطه بسیاری از مدیران ارشد صنایع آن نیز غیربومی‌اند. نقش این ماجرا را در وضعیت صنایع این استان چطور ارزیابی می‌کنید؟
ببینید در کرمان افراد همان نگاهی را که به اعضای خود دارند به سایر هم‌نوعانشان دارند. یک بررسی هم، که در حوزۀ گردشگری استان انجام شده، نشان می‌دهد افرادی که وارد کرمان شده‌اند بیشترین رضایت را از برخورد مردم داشته‌اند. درمورد مسئولین هم این مسئله صادق است. اما متأسفانه این خوبی و نجابت مردم یک مقداری مورد کم‌لطفی و بی‌مهری مدیران کشوری قرار گرفته است.
مشکل اینجاست که یک مدیر استانی چون در جغرافیای استان قرار دارد، آن را می‌شناسد؛ اما کسی که از استان دیگری مدیر می‌شود تا بیاید کرمان را با صدوهشتاد هزار کیلومتر و با این فرهنگ‌های متفاوت و مسائل خاص خود بشناسد حکم دو سال مدیریتش تمام شده است. درواقع این مدیر تا بفهمد کرمان کجا هست و قصه چیست، زمان کارش تمام شده است. ما همیشه یک سری مسائل و موضوعات این شکلی داشته‌ایم.
راهکارهای بهبود فضای خیرخواهی | کوروش احمدیوسفی
اگر شما همین امروز بخواهید در جهت بهبود فضا تغییری در وضعیت خیرخواهی استان ایجاد کنید، چه خواهید کرد؟
ما در حال حاضر نیز در این راستا اقداماتی انجام می‌دهیم. درواقع ما داریم یک مدل مفهومی تعریف می‌کنیم، که مباحث تسهیل‌گری و رفع مشکلات و مسائل خیریه‌ها و به‌تبع آن سیاست‌گذاری و هدفمندسازی اقدامات و فعالیت‌ها را در بر می‌گیرد، تا افراد و گروه‌های خیریه‌ها متناسب با نیازهای موجود به خیریه وارد شوند و اقدام به فعالیت کنند. مثلاً در حال حاضر پنج خیریه در بحث بیماری تالاسمی کار می‌کنند درحالی‌که در بحث دیابت هیچ خیریه‌ای فعال نیست. بنابراین سعی داریم درجهت سازمان‌دهی و رفع این مشکل برنامه‌ریزی کنیم.
درمورد خود خیرین هم لیستی از خیرین را جمع‌بندی کردیم تا با ایشان نشستی داشته باشیم. ما حتی در نگاه خیرین هم باید تردید ایجاد کنیم. آن‌ها با نگاه ذهنی خودشان حرکت می‌کنند و فکر می‌کنند که مثلاً این مقداری که در فلان حوزه خرج می‌کنند بهترین کاری است که می‌شود کرد. چه‌بسا ممکن است نیاز در یک حوزۀ دیگر باشد. دیروز هم مجموعۀ خیرین حوزۀ انتقال خون کرمان را ایجاد کردیم تا بتوانند هدفمند حرکت کنند و زیرساخت‌ها و تجهیزاتی را که در بحث فرآوری خون نیاز هست تأمین کنند.
اینجا هم ان‌شاءالله یک سری برنامه‌ها داریم. آن چیزی که اصل قصه است این مدل مفهومی اقدام مشترک است. فکر می‌کنم اگر این اقدام مشترک شکل بگیرد مسائل به حداقل برسد.
اولویت کار خیر در استان کرمان | کوروش احمدیوسفی
امروزه مهم‌ترین اولویت کار خیر را در استان چه چیزی می‌دانید؟
ببینید من مهم‌ترین کار را توانمندسازی مردم می‌دانم. ماهی دادن به مردم شاید در شرایطی خوب باشد؛ ولی ماهیگیری خیلی مهم‌تر است؛ اینکه مردم خودشان توانمند بشوند و بتوانند فعالیت مستقل داشته باشند. حال یک جا ممکن است بستر این کار فراهم نباشد؛ اما در کرمان دست‌کم حوزۀ گردشگری، که ظرفیتی فوق‌العاده و درآمدساز برای بسیاری از کشورهاست، گنجایش خوبی دارد.
در حوزۀ گردشگری کرمان -چه به لحاظ طبیعی، چه تمدنی و چه آثار باستانی- ظرفیت بالایی دارد. در گذشته هرمزگان جزء کرمان بوده؛ سیستان و بلوچستان، مکران و حتی بحرین، که تا سال پنجاه فکر می‌کنم جدا شد، جزء کرمان بوده، یزد هم به همین شکل؛ حتی بخشی از خراسان.
کرمان یک استان با تمدن و با شرایط خاص خودش بوده است. همچنین در حوزۀ معماری ما حرف‌های بسیاری برای گفتن داریم؛ در حوزۀ عمران، مهندسی، نظامی و در همه بخش‌های دیگر ظرفیت‌های خوبی در این استان وجود دارد. تنها کافی است این‌ها کشف شوند و برای مردم در این حوزه‌ها شغل ایجاد شود. این مسائلی است که به نظر من باید در اولویت خیرین این استان قرار گیرد؛ که همه نیز به اصل توانمندسازی مردم بازمی‌گردد.
تشکر می‌کنم از شما جوان‌های خوب و با انگیزه‌ای که دارید پیگیری می‌کنید و امیدوارم که شما هم نگرشتان متناسب با خدمۀ اصله باشد؛ چون این زحماتی که شما می‌کشید و مصاحبه‌هایی که انجام می‌دهید مبتنی بر نگاه و دغدغه‌‌ای که دارید منجر به کشفیاتی می‌شود؛ بنابراین خواهشی که دارم این است که شما در این نگاه پژوهشی‌تان خیرین را به ورود در حوزه‌های توانمندسازی سوق دهید.
چرا ما باید تالاسمی داشته باشیم؟! کرمان الآن حدود پانصد نفر بیمار تالاسمی دارد؛ یزد دویست و پنجاه بیمار. آیا پیشگیری این مسئله بهتر نیست؟ به نظر من خیریه‌ها باید در حوزه شناختی فعالیت‌هایی را انجام بدهند تا افراد اصلاً به این مشکلات برنخورند.
04 خرداد 1403
ارسال نظر