در ادامه مصاحبه‌های محیط خیرخواهی، ما با حسین شعبان‌زاده؛ مدیر روابط عمومی خیریه مهر سهیلا پیرامون وضعیت خیریه‌ها و فضای نیکوکاری در ایران بحث کردیم. خیریه مهر سهیلا سال‌هاست که در زمینه پیشگیری و درمان سرطان و کمک به بیماران مبتلا به سرطان فعالیت می‌کند. برای خواندن اطلاعات بیشتر درباره این خیریه می‌توانید لینک زیر را دنبال کنید:
به‌طور کلی، وضعیت فعالیت‌های خیرخواهانه در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در این بحث ابتدا باید به فعالیت خیرخواهانه و سپس به نقش مثبت یا منفی قانون بپردازیم. به نظر بنده قانون چندان نقشی در فعالیت خیرخواهانه ندارد؛ مگر آنکه در حوزه‌ی وقف باشد. درنهایت باید عرض کنم قانون به‌طور کلی تأثیر منفی یا مثبتی در انجام فعالیت خیرخواهانه ندارد.
به نظر من کار خیرخواهانه امری شخصی است. من کار خیر می‌کنم و از آن لذت می‌برم. به بیان دیگر، کار خیر مانند عطر است. وقتی شما عطر می‌زنید، ابتدا خودتان استشمام می‌کنید؛ اما اشاعه‌ی این عطر برای دیگران نیز مطرح است؛ به‌طوری که آنان نیز از عطر لذت می‌برند.
کار خیر هم همین‌طور است؛ خود فرد از آن لذت می‌برد و اشاعه آن برای جامعه و کسانی است که نیازمند کمک هستند نیز لذت‌بخش است. به نظر من ما ایرانیان مردم بسیار خوبی داریم؛ هنوز هم فعالیت خیرخواهانه‌ی داوطلبانه، بسیار خوب صورت می‌پذیرد و خیریه‌ها کمک‌های بسیاری از خیرین و مردم دریافت می‌کنند.
البته در این بین باید اشاره کرد که اگر کار خیری صورت می‌پذیرد باید به‌طور اصولی انجام شود، اگر ما به‌طور کلی بگوییم می‌خواهیم به بیمار و یا مددجو کمک کنیم، مردم اعتماد چندانی نمی‌کنند؛ اما اگر هدف مشخصی داشته باشیم مردم نیز برای آن هدف مشخص، پول پرداخت می‌کنند و یا هزینه‌های غیرمادی را عهده‌دار می‌شوند. پس ابتدا باید هدف مشخصی تعیین کرده و سپس جهت رسیدن به هدف اعتمادسازی کرد.
چه عواملی را طی 5 سال گذشته از نظر اثرگذاری بر فضای خیر مؤثر می‌دانید؟
سازمان‌های مردم‌نهاد، همان‌طور که از اسم آن‌ها پیداست، بیشتر به مردم متکی هستند. اما نمی‌شود تنها به مردم متکی بود؛ دولت و سازمان‌های وابسته به آن -ازجمله شهرداری، فرمانداری و غیره- نیز همواره تا حدی در پیشرفت خیریه‌ها دخیل‌اند.
مثلاً شهرداری می‌تواند با در اختیار قرار دادن امکانات (مانند فضای پارک، امکانات آموزشی و...) کمک بسیار بزرگی به خیریه‌ها بکند. دولت‌ها بیشتر به سازمان‌های وابسته به خود -مانند کمیته‌ی امداد و هلال‌احمر-کمک می‌کنند تا خیریه‌های مردمی. البته خیریه‌ها نیز توقع چندانی از دولت ندارند.
درنهایت می‌توانم بگویم دولت با اینکه توانایی و ظرفیت کمک به خیریه‌ها را در خود دارد، نقش چندانی در پیشبرد اهداف و کمک‌رسانی به خیریه‌ها ایفا نمی‌کند.
برای مطالعه:
کرونا نیز ازجمله عواملی بود که گاهی مؤثر و گاهی هم بی‌اثر بود. کرونا از طرفی موجب شد مردم همدلی بیشتری با مدد جویان داشته باشند؛ از طرف دیگر اما باعث توقف مراسم‌ها و جشن‌ها شد که این مسئله تأثیر بزرگی بر کار خیر داشت.
خیریه‌های زیادی در آن بازه نتوانستند کمکی جمع کنند و رو به تعطیلی رفتند. البته کم‌کم موقعیت بهتر شد و کمک‌ها نیز به‌تناسب بهتر شدن موقعیت، بیشتر شدند. در کل فکر می‌کنم خیریه‌ها در دوران کرونا با بهره‌گیری از فضای مجازی توانستند خود را ارتقا ببخشند و کمک‌هایی جذب کنند تا ضامن بقا و دوام خیریه باشد. به‌طور کلی می‌توان گفت در بعضی موارد موفق و در بعضی دیگر ناموفق عمل کردند.
طی 5 سال آینده فضای خیرخواهی ایران را چطور می‌بینید؟
در آینده خیریه‌هایی موفق خواهند شد که دارای نظام‌نامه‌ی خاص خود باشند، شیوه‌نامه‌های خاص خود را به‌طور تخصصی تعیین کرده و طبق آن عمل کنند. خیریه‌ها همچنین باید خیرین خاص خود را داشته باشند تا بتوانند به بقای خود ادامه دهند، این بقا در گروی موقعیت اقتصادی است؛ به همین دلیل شرایط اقتصادی تأثیر بسیاری در موقعیت و پایداری خیریه‌ها دارد.
به نظر من در 5 سال آینده خیریه‌ها به سمت دقیق شدن پیش می‌روند و می‌توانند نقش مثبت و مؤثری در اقدامات پیشگیرانه داشته باشند. اقدامات پیشگیرانه نیازمند توجه بسیار زیاد به بعد آموزش است.
باید در این خصوص اشاره کنم که مؤسسین خیریه‌ها به سمت سرچشمه و ریشه‌ی مسائل پیش رفته و در پروسه انجام فعالیت خیر، توجه ویژه‌ای به آموزش دارند. درنهایت همان‌طور که گفتم خیریه‌هایی موفق خواهند شد که نظام‌نامه، روش و اسلوب خاصی برای انجام فعالیت خیر داشته باشند.
چه پیشنهاد‌هایی برای بهبود فضای خیر در کشور دارید؟
من فکر می‌کنم که خیریه‌ها باید از فضای رقابتی خارج شوند. درواقع در این حوزه فضایی وجود دارد که در آن امکان کمک‌رسانی وجود دارد، همه‌س خیریه‌های فعال در امور متفاوت (مثل سرطان، بیماری‌های روانی، معیشت و غیره) می‌توانند در یک مجموعه‌ی کلی گرد هم آیند و به یکدیگر کمک کنند.
مثلاً شخصی که به سرطان مبتلا است ممکن است در هزینه‌های زیاد دارو -که روزبه‌روز بالاتر می‌رود- درمانده شود، مسئله‌ی معیشت و روان او نیز در خطر است و همه موارد نیاز به کمک را شامل می‌شود.
خیریه‌ها باید بتوانند با یکدیگر تعامل کرده و مسائل را به‌طور دقیق بررسی کنند تا بتوانند به‌طور اثربخش به حل‌وفصل مشکلات بپردازند. اما متأسفانه کار رقابتی و عدم تعامل در این‌گونه فضاها بسیار زیاد است. من به شخصه دوست داشتم خیریه‌ها بیشتر با هم تعامل کنند و مسائل را تعامل گونه حل کنند. بتوانند برای حل مسائل به اجماع درستی برسند و با یکدیگر عهده‌دار حل مسائل شوند.
04 خرداد 1403
ارسال نظر