پناهندگان افرادی هستند که از درگیری یا آزار و اذیت فرار می‌کنند. آنها در حقوق بین‌الملل تعریف و حمایت شده‌اند و نباید اخراج یا به موقعیت‌هایی بازگردانده شوند که زندگی و آزادی آنها در خطر است. در آژانس پناهندگان سازمان ملل بیش از نیم‌قرن است که پناهندگان مورد حمایت واقع می‌شوند.

بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی دولت ایران، 762 هزار پناهجو در ایران زندگی می‌کنند که از این تعداد 750 هزار نفر افغانستانی و 12 هزار نفر عراقی هستند. به‌علاوه، تخمین زده می‌شود حدود 586000 دارنده‌ی پاسپورت افغانستان با ویزای ایران نیز در ایران زندگی می‌کنند. قابل درک است که برخی از دارندگان کارت آمایش، پناهنده‌ی قبلی هستند. در سال 2022، دولت ایران تعداد کل اتباع افغانستانی فاقد مدرک را در ایران، از جمله افرادی که به دنبال حوادث افغانستان در سال 2021 به تازگی وارد ایران شده‌اند، به عهده گرفت و از طریق آن حدود 2.6 میلیون افغان ثبت‌نام کردند. به گفته‌ی ایران، 500 هزار افغانستانی بدون مدرک در این شمارش افراد شرکت نکرده‌اند. تخمین زده می‌شود از زمان آشوب در افغانستان در اوت 2021، در مجموع 1،000،000 افغانستانی به ایران فرار کرده‌اند که منجر به افزایش نیازهای حفاظتی بین‌المللی شده است.

برای آگاهی بیشتر:

برترین خیریه‌های فعال عراق

جمهوری اسلامی ایران میزبان یکی از بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین موقعیت‌های پناهندگی شهری در جهان است و بیش از چهار دهه است که به پناهندگان پناه داده است. چهل و دو سال پس از تهاجم شوروی در سال 1979 و امواج خشونت‌آمیز متعاقب آن، آوارگی از افغانستان در طولانی‌ترین وضعیت پناهجویان تحت فرمان آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد ادامه دارد. نزدیک به پنج میلیون افغانستانی در خارج از کشور آواره هستند. از این تعداد 90 درصد در پاکستان و ایران هستند.



در ایران، به لطف سیاست‌های مترقی و فراگیر دولت، پناهندگان به فرصت‌های آموزشی، بهداشتی و معیشتی دسترسی پیدا کرده‌اند که به آنها کمک می‌کند تا رشد کنند، نه فقط زنده بمانند. تخمین زده می‌شود 99 درصد از پناهندگان در ایران در شهرها، شهرک‌ها و روستاها در کنار جامعه‌ی میزبان ایرانی زندگی می‌کنند، در حالی که 1 درصد در 20 شهرک تحت مدیریت همتای اصلی دولتی آژانس پناهندگان سازمان ملل، دفتر امور بیگانگان و مهاجران خارجی زندگی می‌کنند.پناه‌جویان تازه‌وارد افغانستان عمدتاً در محیط‌های شهری هستند که توسط جمعیت افغانستان در محل حمایت می‌شوند، درحالی‌که تعداد کمتری به طور موقت در مراکز ترانزیتی میزبانی می‌شوند، اما خوشبختانه راه‌حل‌های طولانی‌مدت سرپناه توسط دولت، UNHCR و شرکای بشردوستانه در حال بررسی است.




دولت ایران مسئول ثبت‌نام و تعیین وضعیت پناهندگان است. وضعیت حقوقی پناهندگان توسط دو سند بین‌المللی تعریف شده است: کنوانسیون 1951 مربوط به وضعیت پناهندگان و پروتکل 1967 آن. جمهوری اسلامی ایران در 28 تیر 1355 به کنوانسیون 1951 و پروتکل 1967 آن با رعایت ماده 17 (استخدام مزدبگیر)، ماده 23 (امداد عمومی)، ماده 24 (قانون کار و تامین اجتماعی) و ماده 26 ملحق شد. (آزادی حرکت).

در سال 2022، تنها 376 پناهنده به افغانستان و دو پناهجو به عراق بازگشتند. آژانس پناهندگان سازمان ملل به حمایت از راه حل‌های بیشتر کشورهای ثالث برای پناهندگان افغانستان ادامه می‌دهد. در حالی که در سال 2021 آژانس پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) ایران هیچ سهمیه‌ای برای اسکان مجدد پناهندگان افغان دریافت نکرد، در سال 2022 با شرکای اسکان مجدد و دولت ایران همکاری کرد تا خانواده‌های افغانستانی را که نیاز مبرمی به حمایت بین‌المللی برای اسکان مجدد به کشورهای ثالث دارند، بررسی کند.

برای آگاهی بیشتر:

آمار خیریه‌های برتر حامی بی‌خانمان‌ها

تا پایان ژوئن 2022، تعداد کل افرادی که در سراسر جهان به دلیل درگیری، خشونت، ترس از آزار و اذیت و نقض حقوق بشر مجبور به ترک خانه‌های خود شدند، 103 میلیون نفر بود. این بیش از دو برابر 42.7 میلیون نفری است که یک دهه پیش به اجبار آواره شدند و بیشترین میزان از زمان جنگ جهانی دوم است.

حمایت از پناهندگان جنبه‌های مختلفی دارد. اینها شامل ایمنی از بازگرداندن آنها به خطر، دسترسی به رویه‌های عادلانه و کارآمد پناهندگی، و اقداماتی برای اطمینان از رعایت حقوق اولیه‌ی انسانی آنها درحالی‌که راه‌حلی بلندمدت را تضمین می‌کند، است. آژانس پناهندگان سازمان ملل شبانه‌روز برای انجام همه‌ی این موارد کار می‌کند.