این مقاله، برگرفته از نتایج یک پژوهش تجربی در باب تأثیر سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) با تأکید بر فعالیت آنها در زمینه‌ی توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در شهر تهران است. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر عضویت در سازمان‌های مردم‌نهاد بر پایگاه اجتماعی اقتصادی زنان سرپرست خانوار در شهر تهران است که با بررسی تفاوت میانگین دسترسی به منابع رفاهی، مهارت‌های حرفه‌ای، حمایت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، رضایت از زندگی، قدرت کنترل و تصمیم‌گیری، نگرش نسبت به توانایی‌ها و شایستگی‌های خود در بین دو گروه از زنان مورد سنجش قرار گرفت.
برای آگاهی بیشتر:
دستیابی به توسعه‌ی پایدار، بدون مشارکت فعال زنان در تمامی عرصه‌ها امکان‌پذیر نیست. امروزه اهمیت تساوی جنسیتی نه‌تنها به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین نوع حقوق بشر بلکه برای کاهش فقر، بالارفتن استانداردهای زندگی رشد مناسب و ثبات اقتصادی مورد تأیید قرار می‌گیرد. به همین دلیل در دهه‌ی ۱۹۸۰ به‌جای اصطلاح زن در توسعه‌ی اصطلاح جنسیت و توسعه به کار گرفته شد و در پی آن در بسیاری از کشورهای جهان سوم راهبردهایی برای مشارکت عملی زنان در توسعه و برطرف‌شدن موانع اتخاذ گردید.
از نظر جامعه‌شناسان زنان سرپرست خانوار زنانی هستند که بدون حضور منظم و یا حمایت یک مرد بزرگ سرپرستی خانواده را به عهده دارند (خسروی، ۲۰۰۱). زنان سرپرست خانوار از جمله گروه‌های آسیب‌پذیر اجتماع هستند که گاه عواملی چون طلاق، فوت، اعتیاد همسر، از کارافتادگی او، رهاشدن توسط مردان مهاجر و یا بی‌مبالاتی موجب آسیب‌پذیرتر شدن ین طیف از جامعه می‌شود (غفاری، ۲۰۰۳).
زنان سرپرست خانوار از جمله گروه‌های آسیب‌پذیر اجتماع هستند که نقش بازتولیدی، آنان را مجبور به کار پاره‌وقت انعطاف‌پذیر یا اشتغال خانگی می‌کند، اغلب این زنان فاقد مهارت‌های حرفه‌ای و تحصیلات هستند. در این شرایط همراه با ضعف و فقدان منبع حمایتی و تأمین مالی و اجتماعی مؤثر که ناشی از ناکارآمدی سازوکار سازمان‌های حمایتی است زمینه‌ی آسیب‌پذیری زنان سرپرست خانوار بیش‌ازپیش فراهم می‌شود. از نظر جامعه‌شناسان واژه‌ی سرپرست خانواده یک اصطلاح توصیفی است و سرپرست خانواده به کسی اطلاق می‌شود که قدرت قابل‌ملاحظه‌ای برای سایر اعضای خانواده دارد و معمولاً مسن‌ترین فرد خانواده است و مسئولیت اقتصادی خانواده به عهده اوست و بدون حضور منظم و یا حمایت یک مرد بزرگسال سرپرستی خانواده را عهده دارد (خسروی، ۲۰۰۱).
داده‌های آماری در ایران از روند افزایشی تعداد و نسبت زنان سرپرست خانوار در سه دهه‌ی اخیر خبر می‌دهند. به‌طوری که سال‌های ۱۳۶۵، ۱۳۷۵ و ۱۳۸۵ خانواده‌های زن سرپرست به ترتیب ۷.۳، ۸.۴ و ۹.۴ درصد از خانوارهای ایرانی را تشکیل داده‌اند.
بر اساس نتایج حاصل از سرشماری سال ۱۳۸۵ سرپرستی ۹.۴ درصد خانوارهای ایرانی بر عهده‌ی سرپرست خانوار است. این رقم ساده گویای این مطلب است که نمی‌توان به‌سادگی از کنار مسئله‌ی زنان سرپرست خانوار گذشت چرا که اگر تعداد این زنان را همراه با متوسط حدود سه نفر تحت تکفل آنان در نظر بگیریم در می‌یابیم که در جامعه‌ی ایرانی ۴ میلیون انسان با مسئله‌ی اجتماعی به نام زن سرپرست خانوار مواجه‌اند و لذا مشکل آنان بدون شک مسئله‌ی اجتماعی است.
برای آگاهی بیشتر:
مؤثرترین خدمات سازمان‌های غیردولتی (NGO) و غیرانتفاعی (NPO) هند
نقش سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) در جلب مشارکت مردم
سازمان‌های مردم‌نهاد به‌عنوان سازمان‌های غیررسمی در هر نظام اجتماعی باهدف جلب مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود از طریق توانمندسازی در ابعاد اجتماعی اقتصادی فرهنگی و سیاسی می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند. این سازمان‌ها جایگاه ویژه‌ای در ارتقای سطح آگاهی عمومی و توسعه‌ی نیروی انسانی و شناساندن نقش زنان در تحقق جامعه‌ی مدنی دارند.
NGOها به دلیل ارتباط تنگاتنگ با آحاد مختلف مردم و جلب اعتماد آنان می‌توانند در کنار دولت به‌عنوان بازوان اجرایی و یا فکری فعالیت کنند. اصل کلی و مشترک تمامی مراکز غیردولتی همیاری مردم در جهت دستیابی به توسعه‌ی پایدار و متوازن و در نهایت ایجاد یک جامعه‌ی مدنی مترقی است. به همین جهت این سازمان‌ها در سطوح بین‌المللی به‌عنوان یکی از ابزارهای پنج‌گانه به شمار می‌روند. آنها در قالب تشکل‌های مردمی نمود پیدا کرده و می‌توانند با بسیج امکانات، نیروها و توان اجتماعی را برای خدمت به توسعه و سازندگی جامعه تقویت کنند.
در حال حاضر از مجموع ۷,۲۷۰ سازمان مردم‌نهاد در کشور تعداد ۳,۲۰۰ سازمان در محدوده‌ی تهران فعالیت دارند و بدون احتساب مؤسساتی که از سایر مراجع صدور پروانه مجوز دریافت کرده‌اند تعداد ۱,۱۶۰ سازمان از ناجا مجوز فعالیت اخذ نموده‌اند که دامنه‌ی فعالیت حدود ۴۵۰ فقره از این مؤسسات پیرامون مسائل مرتبط با زنان سرپرست خانوار است.
فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد ترکیبی از فعالیت‌های رفاهی - توسعه‌ای، حمایتی و آموزشی را در بر می‌گیرد. چنانچه زنان سرپرست خانوار از منابع حمایتی کارآمد برخوردار باشند با مشکلات کمتری روبرو خواهند بود. در این میان تأسیس سازمان‌های مردم‌نهاد موفق در جهان سوم نشان داده است که این سازمان‌ها بهره‌دهی منابع محلی را بهبود می‌بخشند، برابری را ترویج و فقر را کاهش می‌دهند. همچنین سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند در جهت مقابله با آسیب‌پذیری زنان حرکت و هدف توانمندسازی را دنبال کنند.
برای آگاهی بیشتر:
باتوجه‌به نقش توسعه‌ای سازمان‌های مردم‌نهاد، این مقاله قصد دارد مشخص نماید آیا عضویت در سازمان‌های مردم‌نهاد تأثیری در میزان پایگاه اجتماعی اقتصادی زنان سرپرست خانوار داشته است؟ و با مقایسه زنان عضو سازمان‌های مردم‌نهاد و زنانی که فاقد عضویت هستند به پاسخ به این سؤال برسد که آیا تفاوتی بین این دو گروه از جهت پایگاه اقتصادی اجتماعی وجود دارد یا خیر؟ در بخش دوم این مقاله به این سؤالات در جهت تکمیل اطلاعات شما پاسخ داده می‌شود.
ارسال نظر