در این قسمت از رشته مصاحبه‌های محیط خیرخواهی، اطلس خیر ایران به گفت‌وگو با آقای احسان افسریان نشسته است. امید است تا این مصاحبه نیز بتواند به پژوهشگران، فعالان حوزه خیرخواهی و علاقه‌مندان این زمینه در جهت افزایش اطلاعات و ایده‌ها کمک کند. برای خواندن جزییات مصاحبه، با ما همراه باشید.
ابتدا یک معرفی از مجموعه‌ای که در آن فعالیت می‌کنید و البته از خودتان داشته باشید تا بعد به سؤالات اصلی بپردازیم.
نام موسسه ما «پویا، همیاران فرهنگ و هنر» است که امیدواریم بتواند حقیقتاً پویا باشد و روز به روز به اهدافش نزدیک شود. فعالیت‌های موسسه پویا، همیاران فرهنگ و هنر در چهار محور انجام می‌شود:
1. توسعه و ساخت مدارس، هنرستان، خوابگاه‌های دانش آموزشی
2. برگزاری دوره‌های آموزشی برای معلمین و دانش آموزان مدارس مناطق کم برخوردار با هدف توانمندسازی معلمان و دانش آموزان
3. مهارت و حرفه آموزی منجر به کار آفرینی دانش آموزان
4. تجهیز هنرستان‌های مناطق کم برخوردار
علیرغم آنکه مجموعه ما از سال 1399 به ثبت رسمی رسیده است، اعضای هیئت‌امنا، هیأت مؤسسین و هیأت مدیره آن از سال 1372 در سازمان‌های مردم‌نهاد مختلفی از جمله سازمان مردم نهاد یاوری مشغول به کار بودند. مرحوم کاشانی نیز که از بنیان‌گذاران این نهضت هستند از اولین خیرین موسسه ساز کشور به شما‌ر می‌آیند همراه اعضای هیأت مدیرۀ فعلی پویا در گذشته همکاری تنگاتنگی برای این اهداف داشته‌اند.
بیشتر برنامه موسسه مربوط به ساخت‌وساز آن به‌طور فیزیکی بوده است اما این موسسه رویکرد مهارت‌آموزی را به فعالیت خود اضافه کرده است، زیرا جامعۀ امروز ما بیشتر به کارشناس (تکنسین) نیاز دارد.
به بیان دیگر ما به اندازه کافی مهندس لیسانس و فوق‌لیسانس در تمامی رشته‌ها داریم؛ کارگر ساده هم همین‌طور؛ اما کارشناس و افراد ماهر حرفه‌ای کمبود فراوان داریم. لذا دانش‌آموزان و هنرجویان باید مهارت‌های مورد نیاز جامعه را یاد بگیرند و وارد کسب و کار شوند.
طبق آماری که اخیراً در ایران منتشر شده، از میان هر ۱۰۰ نفر در جامعه نزدیک به ۷۰ نفر مهندس ۲۰ نفر کارگر ساده و تنها ۱۰ نفر کارشناس (تکنسین) وجود دارد. به همین خاطر محور اصلی فعالیت ما مهارت‌آموزی است.
معمولا اغلب هنرستان ها از محیط استانداردی برای فراگیری حرفه و دانش فنی برخوردار نیستند. دانش‌آموزان و هنرجویان در محیط‌هایی درس می‌خواندند که از تجهیزات لازم و کافی برخوردار نبوده است. موسسه پویا با تجهیز هنرستان‌ها و مدارس شرایطی را فراهم آورده تا هنرجویان به دور از محیط‌های خسته‌کننده و تاریک به آموختن مهارت‌های موردنظر بپردازند.
پویا با آشناکردن هنرجوهای با مباحث فنی و حرفه‌ای زمینه اشتغال آنان را نیز فراهم کرده است. برای مثال در منطقه چابهار در سیستان و بلوچستان که در جنوب شرقی‌ترین منطقه کشور واقع شده، و سالیانه حدود 3500 لنج و قایق در آن تردد دارند، هنرستان بریس را مورد هدف قرار داده ایم تا با تجهیز آن هنرستان با ابزازهای فنی و موتور های قایق و لنج هنرجویان، تعمیرات موتور قایق و لنج را فرا گیرند و زمینه اشتغال و کسب و کار آنان در حین تحصیل و پس از تحصیل فراهم گردد.
این در حالی بود که در سال‌های قبل هنرستان فاقد ابزار فنی و موتور قایق بود و هنرجویان صرفا آموزش ها را تئوری فرا می گرفتند. علاوه بر این برنامه دانش آموزان و هنرجویان برتر را تحت بورسیه قرار داده و برای مربیان دوره‌های آموزشی برای ارتقای دانش فنی آنان گذاشته می‌شود.
سعی ما بر این هست که خیرین را به سمت تجهیز هنرستان ها و یا ساخت کارگاه هنرستان و آموزش سوق دهیم تا علاوه بر احداث در این امور هم نقش بیشتری داشته باشیم.
اقدامات ساخت و ساز ما شامل احداث سرویس‌های بهداشتی برای مدارسنیز می شود. همان‌طور که می‌دانید در برخی مناطق محروم ازجمله خراسان شمالی و جنوبی،جنوب کرمان و سیستان بلوچستان برخی مدارس فاقد سرویس بهداشتی هستند. ما برای این مدارس سرویس بهداشتی می‌سازیم.
پویا حدوداً 60 پروژه ساخت و ساز را تکمیل کرده است که علاوه بر مدرسه، کارگاه فنی هنرستان، خوابگاه دانش آموزی دخترانه و پسرانه در روستاها اشاره کرد. همچنین سرویس بهداشتی و حمام و اتاق برای کپر نشینان در سیستان و بلوچستان نیز احداث کرده ایم و خیرین برای تقویت بنیه اقتصادی کپرنشینان که خانواده دانش آموزان محسوب می‌شوند به جای قربانی، بز ماده اهدا می‌کنند تا تعداد بزها افزایش یابد.
مهم‌ترین اقدام موسسه تأکید ما بر آموزش صحیح معلمان هست. در بسیاری از مواقع نحوه آموزش صحیح مهارت‌های مدنظر به هنرجوها را به آموزگاران منتقل نمی‌کنند. ما سعی کردیم معلمان را نیز از این نظر به‌روز نگه‌داریم.
در نهایت می‌توانم به پویش‌های متفاوتی که داریم اشاره کنم؛ پویش‌های لوازم‌التحریر، تهیه وسایل خانگی برقی مستعمل برای رشته تعمیر وسایل خانگی هنرستان ها همچنین تهیه وسایل و تجهیزات ورزشی برای مدارس بوده است .
از دیگر اقدامات موسسه کمک هزینه تغذیه ماه رمضان برای دانش اموزان خوابگاهی مناطق دورافتاده و محروم است. پویشی با عنوان پویش خط و نویسندگی، به استعدادیابی در زمینه خوش‌نویسی و برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی مرتبط با آن می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید:
تمام این فعالیت‌ها را از سال 99 شروع کردید؟
همان‌طور که گفتم ما از سال 97 انجام چنین فعالیت‌هایی را آغاز کردیم. فعالیت‌های معطوف به هنرستان مربوط به سال 99 است. از میان 60 پروژه که در ذیل فعالیت‌های عمرانی جای می‌گیرد 10 مورد به قبل از سال 97 مربوط می‌شود.
خود شما پیش از اینکه در سمت مدیر عاملی این مجموعه فعالیت کنید، چه مدت به فعالیت خیر می‌پرداختید؟
فارغ از این مجموعه، حدوداً 12 سال است که عضو هیئت مدیرة انجمن حمایت و یاری آسیب‌دیدگان اجتماعی هستم. آقای منصوریان مؤسس آنجا هستند و محور فعالیت آنجا به مادران و کودکان دارای بیماری ایذر مربوط می‌شود. در بخش توانمندسازی هم کودکان معلول جسمی که زیر 16 سال سن دارند را به شکل رایگان درمان می‌کنند.
فضای نیکوکاری ایران را از ابعاد قانونی، حقوقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی چطور ارزیابی می‌کنید؟
در این چند سال اخیر افراد بیشتر جذب سازمان‌های مردم‌نهاد شدند. همچنین در این ۱۰ - ۱۵ سال گذشته تعداد خود سازمان‌های مردم‌نهاد نیز با افزایش رو به رو بوده است. بر اساس آمار در آمریکا به ازای هر ۵ آمریکایی یک نفر در سازمان‌های مردم‌نهاد مشغول به کار است در صورتی که این نسبت در ایران تنها ۱ به ازای ۵۰ است.
به‌طور کلی من فکر می‌کنم علیرغم اینکه بنیه مالی عموم مردم ضعیف شده است، کمک‌های مردمی به سازمان‌های مردم‌نهاد بیشتر شده است. روحیه و فرهنگ مردم به سمت فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد دارد اما نیروی مالی مانع اساسی پرداختن آنها به این مسئله شده است. اگر بشود نیروی بالقوه افراد را به نیروی بالفعل تبدیل و از آن استفاده کرد به‌طور قطع می‌توان مسائلی را حل کند.
از نظر شما در 4 یا 5 سال اخیر چه تحول مهمی در فضای نیکوکاری و خیر اثرگذار بوده است؟
کرونا خیلی در فضای نیکوکاری اثرگذار نبوده و اگر هم بوده نتایج و نقش مثبتی به همراه داشته است. من فکر می‌کنم شبکه‌های اجتماعی و نحوه اطلاع‌رسانی در این مدت تغییر زیادی کرده و باعث شده است افراد زیادی به سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه‌ها کمک کنند و برخلاف گذشته که ارقام درشتی از طرق افراد معدود جمع‌آوری می‌شد، ارقام مالی کوچک – اما به تعداد بیشتر - جمع‌آوری شود.
در زمان کرونا نیز کمک‌های خیریه بیشتر شده است. افراد به مرگ نزدیک‌تر شدند و فهمیدند به همین راحتی ممکن است مرگشان فرارسد و کمک‌های آنان در این دوره کرونا - که نعمت بوده است - بیشتر شد. در کل دنیا تغییراتی ایجاد شد که در روند کمک به دیگران مؤثر بوده است.
به‌طور کلی فضای نیکوکاری را طی ۵ سال آینده چگونه ارزیابی می‌کنید؟ این حوزه بهبود می‌یابد یا اوضاع آن ناامید‌کننده خواهد بود؟
طی ۵ سال آینده نیازمندان جامعه بیشتر می‌شوند و هر ۶ ماه به تعداد آنان افزوده خواهد شد. بعید می‌دانم در این مدت شرایط سیاسی جامعه تغییری به خود دیده باشد. هر چند موافق نظارت دقیق بر عملکرد موسسات خیریه هستم اساساً رویکرد دولت با سازمان‌های مردم‌نهاد همراه نیست و هیچ کمکی به آنها نمی‌شود.
نکته دیگر تغییر دولت‌ها و نگاه آنان به سازمان‌های مردم‌نهاد بسیار اهمیت دارد. در زمان آقایان خاتمی، احمدی‌نژاد، روحانی و رئیسی این رویکرد بسیار تفاوت داشته است. همین‌طور که با تغییر دولت و تغییر وزارت کشور نحوه مواجهه با احزاب متفاوت می‌شود، نحوه برخورد با سازمان‌های مردم‌نهاد نیز تغییر می‌کند لذا بهتر است سازمان‌های مردم نهاد زیر نظر یک وزارتخانه غیر سیاسی مثل دادگستری باشد تا با تغییر دولت تغییر تاثیر کمتری بر سازمان‌های مردم نهاد داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
پیشنهاد شما برای بهبود فضای خیر در کشور چیست؟
بهتر است خیریه‌ها را دسته‌بندی کنند و برای مثال برچسب قابل‌اعتماد به سازمان‌های مردم‌نهاد بدهند تا افراد جامعه از وجود سازمانی معتبر اطمینان حاصل کرده و از طریق مرجع درستی به خیریه‌های معتبر کمک کنند و مابقی سازمان‌هایی که مخل جریان مذکورند نیز از میان برداشته شوند. همچنین می‌توان سلسله‌مراتبی طراحی کرد که بر اساس آن بتوان سازمان‌های کوچک‌تر را ذیل سازمان‌های مرتبط بزرگ‌تر قرار داد.
البته ممکن است اهداف و مقاصد سازمان‌ها با یکدیگر متفاوت باشد اما این امکان نیز هست که تا ۵۰ درصد با یکدیگر همخوانی داشته باشند و این امر در کاهش هزینه‌ها اثرگذار باشد. همچنین باید نیازهای کشور را اولویت‌بندی کرد؛ نیازهایی چون نیازهای معطوف به مسائل موسسه سازی، تالاسمی، بیماران پروانه‌ای و سرطان.
شناسایی منشأ این نیازها نیز به جهت کاهش و رفع آنها اثرگذار است. تقویت فرهنگ و آموزش والدین مبتلا به بیماری از این دست است. درمجموع باید در سیاست‌گذاری دولت به انتخاب‌های هدفمند در این خصوص توجه شایانی شود.
22 فروردین 1402
ارسال نظر