دکتر اشکان تقی‌پور یکی از فعالین حوزه خیرخواهی و مدیرعامل خیریه نیک‌گامان جمشید تهران هستند. در این قسمت از مصاحبه‌های محیط خیرخواهی به گفت‌وگو با ایشان در زمینه شرایط فضای خیریه‌های ایران و راهکارهای بهبود آن پرداختیم. پیش از خواندن متن مصاحبه برای آشنایی بیشتر با خیریه نیک‌گامان جمشید تهران می‌توانید لینک‌های زیر را دنبال کنید:
به‌طور کلی، وضعیت محیط خیرخواهی در ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بحث خیرخواهی در ایران موضوعی است که سابقه‌ای دیرینه دارد و در فرهنگ ما نهادینه شده است. از نظر فرهنگی و تاریخی بحث خیرخواهی همواره در بین ایرانیان وجود داشته است. از نظر اقتصادی نیز تا قبل از این بحران‌های اقتصادی چند سال اخیر، در فهرست کشورهای کمک‌کننده، ایران بین ده کشور اول قرار داشت.
الآن شرایط اقتصادی سخت و مشکلات زیاد شده است. از بحث تحریم‌ها گرفته تا بحث خشک‌سالی، کرونا و... . همین مشکلات باعث شده شرایط مردم بدتر شود و وضعیت خیرخواهی و کمک‌های مردمی دیگر مثل گذشته نباشد؛ اما کماکان مردم کمک‌های زیادی به خیریه‌ها می‌کنند.
مثلاً در سال اول کرونا مردم در خیریه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد کمک بسیاری کردند. این یعنی هرچه فشارها بیشتر شد، کمک‌های مردم هم بیشتر شد. اگر می‌گوییم شرایط آن‌قدر هم خوب نیست به دلیل این است که وضعیت اقتصادی طوری نیست که کمک‌های مردمی تکرارپذیر باشد یا جایگزینی داشته باشد.
عوامل حقوقی و قانونی در این زمینه، هم کمک‌کننده‌اند و هم مشکل‌ساز. مثلاً بحث مالیات در این حوزه، بحثی بسیار اساسی است که مطرح است، در واقع این مهم است که قوانین نگاه مالیاتی به خیریه‌ها نداشته باشند. اگر مثلاً مأمور مالیات طوری آموزش ببیند که به خیریه‌ها مثل کسب‌وکار‌های دیگر نگاه نکند، برای شرایط خیریه‌ها بهتر خواهد بود.
از نظر سیاسی هم باید بگویم که خیریه‌ها سیاسی نیستند؛ ولی این بدین معنا نیست که به حمایت‌های سیاسی نیز نیازی ندارند. گرایش‌های سیاسی باید همگی در کارهای خیر شرکت کرده و حامی آن باشند.
چه عواملی را طی چند سال اخیر بر فضای خیرخواهی در ایران مؤثر می‌دانید؟
در دوره آقای روحانی، هم کرونا بود و هم تحریم‌ها. این‌ها باعث شد که نقش گروه‌های مردم‌نهاد، گروه‌های جهادی و... بیشتر دیده شود. این دیده شدن بسیار خوب است. مؤسسات خیریه، توقع نظارت خوب دولت را دارند. اگر دولت خوب نظارت کند، آن‌ها هم کار مفیدتری انجام می‌دهند.
خوشبختانه در آن دوره، این اتفاق افتاد. پس از کرونا که کارها یک مقدار بیشتر به دست مردم افتاد، شاهد اتفاق‌های خوبی بودیم. امیدوارم این نگاه ادامه‌دار باشد و ثمرات بیشتر آن را ببینیم. هرچه نظارت و همکاری بین خیریه‌ها بیشتر باشد، کارایی آن‌ها نیز بیشتر می‌شود.
فضای خیرخواهی ایران را طی پنج سال آینده چطور ارزیابی می‌کنید؟
مهم است که دولت درخصوص سازمان‌های مردم‌نهاد نظارت و تسهیل‌گری خود را بیشتر کند. اگر نظارت‌ها بیشتر شود و قوانین مناسبی نوشته شود، خیریه‌ها اشتباهات کمتری می‌کنند و کارها بهتر پیش می‌رود. مثلاً اگر خیریه‌ها بخواهند از جوامع بین‌المللی کمک بگیرند، در صورت وجود قوانین مشخص در این زمینه، اشتباهات کمتری پیش می‌آید و مشکلی گریبان‌گیر دولت‌ها نخواهد شد.
اگر بخواهید به‌عنوان یک سیاست‌گذار پیشنهاد‌هایی را برای بهبود فضای خیرخواهی در ایران ارائه دهید، آن پیشنهاد‌ها چه خواهند بود؟
مهم‌ترین پیشنهاد من این است که صدای تمام کسانی که به شکل سامان‌مند در حال انجام کار خیر هستند، شنیده شود و یک فرایند برای تعامل و گفت‌وگو ایجاد شود. نظارت و تسهیل‌گری، بیشترین توقع ما از دولت در امور خیریه است و امیدواریم آن را بیشتر و بزرگ‌تر کند.
22 فروردین 1402
ارسال نظر