تیم اطلس خیر ایران در ادامه پروژه «سیمای نیکوکاری شهر قزوین» با مدیرعامل خیریه ایتام و مستمندان قزوین به گفت‌و‌گو پرداخته است.
پیشنهاد ما:
لطفاً معرفی مختصری از خودتان و مجموعه خیریه‌ای که در آن فعال هستید بیان بفرمایید.
به نام خدا. بنده سید احمد قافله‌باشی هستم؛ بازنشسته کمیته امداد. سی سال در کمیته امداد خدمت کردم و سه سال است که در مقام مدیرعامل مؤسسه خیریه ایتام و مستمندان قزوین، فعالیت دارم. این مؤسسه بیش از پنجاه سال است که توسط علما و معتمدین بازار قزوین تأسیس شده است؛ درواقع مؤسسان این مجموعه مرحوم آیت‌الله ابوترابی، مرحوم حاج‌آقا تهران‌چی، درافشان، شفیعی‌ها و ضرابی و تعدادی دیگر از خیرین بودند. در حال حاضر نیز اینجا توسط فرزندان و منصوبین ایشان اداره می‌شود.
اینجا تقریباً مانند یک کمیته امداد کوچک تمام فعالیت‌هایی را که به خانواده‌های ایتام و مستمندان مربوط می‌شود انجام می‌دهد؛ برای مثال ماهانه بسته غذایی تهیه می‌شود؛ در زمینه خدمات فرهنگی تهیه نوشت‌افزار، کلاس‌های آموزشی و اردو را داریم؛ در بحث‌های درمانی پزشکانی طرف قرارداد ما هستند که در صورت بروز مشکلات درمانی به اعضا خدمات می‌دهند؛ درخصوص بحث مسکن هم تعدادی خانه وقف مجموعه شده است؛ همچنین خیرینی هستند که خانه‌هایشان را در اختیار مؤسسه قرار داده‌اند؛ درمجموع حدود سی خانه وجود دارد که در خدمت خانواده‌ها قرار گرفته است. در این میان ما مستقیماً وارد بحث جهیزیه نمی‌شویم. این حوزه مربوط به آقای میرزایی است که در قزوین به‌صورت مستقل به این کار می‌پردازند. ولی ما هم، در حدی که برایمان مقدور باشد، از جنس‌هایی که به مؤسسه داده می‌شود و یا با پرداخت دو و یا سه میلیون تومان به خانواده‌ها برای تهیه جهیزیه کمک می‌کنیم. در بخش اشتغال نیز با کارآفرینی و معرفی افراد به شرکت‌ها سروکار داریم.
این مؤسسه حدود 750 خانواده را تحت پوشش دارد؛ که شامل حدود هزار فرزند می‌شود. ما در اینجا برای فرزندان به مناسبت‌های گوناگون برنامه‌هایی مثل برگزاری تولد و اردو داریم و تلاش می‌کنیم فضای شاد و مفرحی برای آن‌ها ایجاد کنیم. همچنین، بسته به میزان کمک خیرین و نیازمندی خانواده، مبلغی بین دویست هزار تومان الی یک میلیون به حساب خانواده‌ها واریز می‌کنیم. این تقریباً توصیفی کلی از مؤسسه ایتام است.
آیا کمیته امداد نمی‌توانست خودش مستقیماً به این حوزه و فعالیت‌ها ورود کند؟
درواقع مسئله این است که ذائقه‌های مردم متفاوت است؛ برخی به کمیته امداد تمایل دارند و برخی به خیریه‌ها. ما هم با کمیته امداد و بهزیستی و دیگر مؤسسات تعامل داریم و هم‌پوشانی‌هایی داریم؛ اما مستقلیم. در هر صورت –چه برای فعالیت کمیته و چه برای فعالیت خیریه‌ها- لازم است که در سطح دولت تدبیری برای شناسایی نیازهای خانواده‌ها و ثبت سیستمی آن‌ها صورت گیرد؛ البته با حفظ حریم خصوصی اطلاعات، تا خدای نکرده سوءاستفاده‌ای انجام نگیرد.
قزوین را برای یک غیربومی چطور توصیف می‌کنید؟
به نظر من قزوین انسان‌های یکدست و مهمان‌نوازی دارد؛ چراکه اقوام متفاوت را پذیرفته‌اند. ما از بخش‌های مختلف مهاجران زیادی داریم؛ زیرا از طرفی قزوینی‌ها مهمان‌پذیرند و از طرف دیگر امکانات کشاورزی و صنعتی موجود در استان در کنار موقعیت مکانی آن، ازجمله نزدیکی به تهران و شمال، شرایط ژئوپولتیکی خاصی برای قزوین ایجاد کرده است.
مهم‌ترین مسائل و مشکلات استان قزوین را چه چیزی می‌دانید؟
مشکلات قزوین به نظر من همان مشکلات عمومی موجود در کشور است. مشکلی که خاص قزوین باشد نداریم. در حوزه آسیب‌های اجتماعی به نظر من مثل بقیه استان‌ها اعتیاد و غیره در قزوین هم وجود دارد.
موقعیت خیریه‌ها را در قزوین چطور می‌بینید؟
به نظر من موقعیت خیریه‌ها و عملکردهای ما به دیدگاه‌های حکومتی و دولتی‌مان بر می‌گردد. درواقع مسئولان اگر بخواهند این فضا را بهبود بخشند باید برای قوانین و رفتارهای مربوط به این حوزه بیشتر تلاش کنند؛ برای مثال باید در آموزش‌وپرورش بیشتر درباره اهمیت حوزه خیر و تأکیدی که در آیات و روایات به نیکوکاری شده است کار شود. ببینید ما در یک کشور اسلامی زندگی می‌کنیم؛ اما اگر در مدارس تحقیقی راجع به اطلاعات دانش‌آموزان درمورد خمس و زکات صورت گیرد، می‌بینیم که ارتباط و اطلاعات چندانی با این حوزه ندارند. مدارس به‌صورت عملیاتی دانش‌آموزان را با حوزه نیکوکاری درگیر نمی‌کنند. از طرف دیگر در دولت هم برنامه زکات متقنی وجود ندارد و صرفاً به کمیته امداد گفته می‌شود این‌ها را دریافت کند. این نقص در مدیریت کشور ماست که به‌جای اینکه به فقرا با درآمد پاک زکات رسیدگی کنیم، که مقدار قابل‌توجهی نیز هست، این حوزه را فراموش کرده‌ایم. به خاطر شرایط فرهنگی ما و از روی عادت، مردم خودشان پرداختی‌هایی به‌صورت صدقه دارند، اما این‌ها هم هیچ کدام به‌صورت قانونی پیگیری نمی‌شود.
آیا شما اطلاعاتی از تعداد خیریه‌ها در قزوین و شیوه فعالیتشان دارید؟
وضعیت خیریه‌ها در قزوین به تعبیری جزیره‌ای‌ست. هیچ سامانه‌ای وجود ندارد که خیریه‌ها را به هم متصل کند. یک چنین سامانه‌ای را کمیته امداد ایجاد کرده؛ اما کسی از آن تبعیت نمی‌کند؛ چراکه باید دولت آن را پیگیری کند و یک روحانی واجد شرایط برای سرپرستی دریافت نذورات و صدقات و غیره تعیین شود. اگر هم روحانیون محترم فرصت این کار را ندارند یا نمی‌خواهند وارد این عرصه شوند، دولت و استانداری این کار را باید به عهده بگیرد.
اگر امروز خیری با قصد تأسیس یک خیریه در قزوین نزد شما بیاید، توصیه خواهید کرد که در چه زمینه‌ای فعالیت کند؟
به نظر من الان از همه مهم‌تر فعالیت در حوزه محیط‌زیست و بعد از آن درمان بیماری‌های عمومی است. درمورد محیط‌زیست به نظرم باید تیمی برای پیگیری استانداردهای زیستی -اعم از آلودگی هوا، محیط و غیره- تشکیل شود و در راستای فرهنگ‌سازی و پژوهشی فعالیت کند. همچنین در بحث جمع‌آوری زباله‌ها، باید گفت امروزه زباله یک معدن پردرآمد محسوب می‌شود؛ اما متأسفانه هیچ کنترل و استفاده درستی از آن صورت نمی‌گیرد. در بخش مسائل فرهنگی هم اگر می‌شد ان‌جی‌اویی در زمینه فرهنگ‌سازی و بالا بردن ایمان مردم فعال بشود، فقر مردم هم کاهش پیدا می‌کرد.
مهم‌ترین چالشی که در سال‌های فعالیتتان در حوزه خیر با آن مواجه بوده‌اید چه بوده است؟
به نظر من مهم‌ترین چالش‌های ما در بخش اداری قوانین است. زمانی که ما کارمان به ادارات بیفتد خیلی اذیت می‌شویم و هیچ کاری پیش نمی‌رود. مثلاً قانونی در سال 1395 تصویب شده که طبق آن خیریه‌هایی که دفتر و کد نگیرند مشمول 25 درصد مالیات می‌شوند. این قانون اساسش ایراد دارد. ما خودمان خیریه‌ای هستیم که به‌صورت سنتی اداره می‌شدیم؛ چراکه افراد فعال در اینجا از سال 95 به‌جهت درگیرب‌های پروسه اداری پیگیر دریافت کد و دفتر نبودند. اما بعد از چند سال که تصمیم گرفتیم که به‌صورت رسمی فعالیت کنیم، به ما گفتند یک میلیارد و شش‌صد میلیون تومان باید مالیت بدهید. خب ما این مالیات را از کجا بدهیم؟ مجبوریم از صدقات و کفاره‌های مردم بدهیم؛ چون درآمد ما از همین‌ها است. آیا کسی که این قانون را تصویب می‌کند این آیه قرآن را که می‌گوید به مال یتیم نزدیک نشوید نخوانده است؟ این پول‌هایی که ما دریافت کرده‌ایم برای یتیمان است و نمی‌توانند آن را برای مالیات ببرند.
یا در مثال دیگری اگر شما بخواهید خیریه را ببرید زیر نظر استانداری، مراحل بوروکراتیک خیلی سنگینی پیش رو خواهید داشت؛ درحالی‌که باید این‌ها خیلی راحت‌تر شوند. قوانین بسیار گران و دست‌وپاگیرند. این است که بسیاری از کسانی که قصد تأسیس خیریه دارند، وقتی با این مشکلات مواجه می‌شوند، صرف‌نظر می‌کنند. بنده اگر می‌خواستم اقدامی در جهت بهبود فضای خیر انجام دهم، قطعاً در همین حوزه قوانین اشتباه و موانع کار فعالیت می‌کردم.
وضعیت فضای خیر در استان قزوین را طی چند سال آینده چطور پیش‌بینی می‌کنید؟
آینده را به امید خدا روشن می‌بینم. چون درآمدهای ما هم همراه با این شرایط دارد بیشتر می‌شود. آینده روشن است و هرکسی می‌تواند به سهم خود در راستای از بین بردن فقر در جامعه فعالیت کند. البته که قوانین مهم‌اند و وقتی دولت از عدالت اجتماعی حرف می‌زند باید در این راستا قدم بردارد. یارانه خالی به وضعیت خانواده‌های نیازمند کمک نمی‌کند؛ باید موارد دیگری، ازجمله نرخ سود بانکی، نیز کاهش پیدا کند تا وضعیت نیازمندان و فقرا کمی بهتر شود.
بیشتر بخوانید:
مصاحبه با فاطمه شاهینی‌نیا، مدیرعامل مرکز نیکوکاری شهید عباس بابایی
04 خرداد 1403
ارسال نظر