مثلث فقر، سلامت و توسعه درک جدیدی است از سلامت در قرن بیست و یکم و تغییرات در تعریف بیولوژیک سلامتی. پیدایی نظریه اپیدمیولوژی اجتماعی فقر، همیشه ریشه اصلی بیماری‌ها بیان شده است. آمار بیش از 1.2 میلیاردی جهانی فقر مطلق (کمتر از یک دلار در روز) موجب شده تا در طبقه‌بندی بیماری‌ها، گروه جدیدی با نشان (z،59،5) به این مقوله اختصاص یابد و فقر ریشه بسیاری از بیماری‌ها تلقی گردد.

برای آگاهی بیشتر:

تأثیر NGOها بر پایگاه اجتماعی-اقتصادی زنان سرپرست خانوار (بخش نخست)


خیریه‌ها، ایفاکننده‌ی نقش تعادلی برای بیماران

در سالیان اخیر هزینه‌های مراقبت‌های بیمارستانی سرسام‌آور شده است و از طرفی پزشکان هر روز تکنولوژی و تجهیزات جدیدی برای تشخیص دقیق‌تر و سریع‌تر طلب می‌کنند که علاوه بر هزینه‌ای که تهیه‌ی این تجهیزات برای بیمارستان دارد، هزینه‌های اضافی برای بیمار نیز ایجاد می‌کند. در ایران تاکنون بخش بهداشت و درمان دولتی از نظر کمی و کیفی نتوانسته پاسخگوی نیاز بیماران مخصوصاً تهی‌دستان باشد. گواه این موضوع بلااستفاده ماندن بخش عمده‌ای از ظرفیت بیمارستان‌های دولتی کشور است، به‌طوری که طبق آمار در سال ۱۳۸۴ از 113,244 تخت تنها تعداد ۹۳,۰۰۲ تخت آن فعال است و باتوجه‌به ضریب اشتغال تخت 57.1 درصدی تعداد 61,244 تخت در کشور غیرفعال و بلااستفاده است. از سوی دیگر بخش خصوصی بنا به انگیزه‌ی سهام‌داران و برخوردی که با بیماران بی‌بضاعت می‌شود بیشتر به بنگاه اقتصادی شبیه است؛ لذا بخش خیریه در این میان برای بیماران توانسته یک نقش تعادلی را ایفا نماید.



مؤسسه‌های نیکوکاری و خیریه در کشور ما از سابقه‌ی زیادی برخوردارند و این سابقه را می‌توان هم‌زمان با تشکیل هسته‌های اجتماعی و واحدهای جمعیتی خانواده دانست. در واقع مؤسسات خیریه را باید اولین نهادهای حمایتی خودجوش در جریان فقرزدایی و مقابله با آسیب‌های اجتماعی قلمداد کرد که طی آن گروه‌ها، اصناف و طبقات اجتماعی باتکیه‌بر محور منافع جمعی، بهره‌گیری از تجربیات افراد شاخص جامعه سامان گرفته و حرکتی هدفمند را بر اساس انگیزه‌های عاطفی و مذهبی بدون چشم داشت مادی در راستای رفع نیاز افراد هم‌وطن خود آغاز نمودند.

حال که بخش‌های خیریه با هدف کمک به این معضل قدم پیش نهاده‌اند باید بدانند که هرگونه کمک از سر خیرخواهی تا زمانی که در چهارچوب رعایت یک سری قوانین و مقررات نباشد نمی‌تواند بازدهی مطلوب داشته باشد. بیمارستان‌های خیریه، مسائل و مشکلات خاص خود را دارند. از جمله حضور فعال خیرین و هیئت‌امنا در تمامی مراحل اجرایی بیمارستان، دخالت در روش‌های مدیریت، ایجاد کانون‌های متعدد تصمیم‌گیری، بهاندادن به روابط و سلسله‌مراتب، مخدوش نمودن شرح وظایف، وجود تمرکز بیش از حد در محدوده‌ی هیئت‌امنا و هیئت‌مدیره، برقراری روابط غیررسمی که گاهی کارسازتر هم است و حتی دخالت در امور فنی پزشکی که بعضاً می‌تواند مشکل‌زا باشد. اگر تمامی این مسائل حتی از سر خیرخواهی انجام پذیرد باز هم نمی‌توان بی‌تفاوت از کنار آنها گذشت و باید با مطالعه‌ی دقیق و علمی راهکارهای مناسب برای آن معرفی نمود.

برای آگاهی بیشتر:

تأثیر NGOها بر پایگاه اجتماعی-اقتصادی زنان سرپرست خانوار (بخش دوم)


نظر به نقش سازمان‌های خیریه در ارائه‌ی خدمات بهداشتی و درمانی به مردم طی سال‌های اخیر پژوهش‌هایی در این زمینه انجام یافته است. در پژوهشی سیر تحولات بیمارستان‌ها از نظام سنتی و حمایتی تا قبل از آستانه‌ی انقلاب فرانسه و نحوه‌ی جداشدن آن بعد از انقلاب مطرح و به چند مهارت مدیریت از جمله نیروی انسانی، فرایندها و فرهنگ در بیمارستان‌های خیریه و چگونگی نگرش جدید به آن اشاره شده است. در مطالعه‌ای، به‌منظور دستیابی به تعالی خدمات در بیمارستان به این نتیجه رسیدند که زیربنای تمامی بهبودهای مدیریتی و کیفیت مستمر ۴ استراتژی تغییر عمده در ساختار فرایند افراد و فرهنگ است.


تحقیقات و مطالعات

  1. مطالعات دیگری نیز دررابطه‌با سازمان‌های غیردولتی و بیمارستان‌های خیریه در کشورهای اسلامی، مشارکت کارکنان دولت انگلستان در امور خیریه و بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی، نحوه‌ی اطلاع‌رسانی خدمات بیمارستان‌های خیریه و نقش بیمه‌های حمایتی در قالب خیریه انجام‌یافته است. بیمارستان‌های خیریه در کشورهای مختلف با نظام‌های سلامت گوناگون از جمله طب ملی در انگلیس، باز هم وجود دارند و هر کدام به طریقی هزینه‌های خود را تأمین می‌نمایند.
  2.  بر پایه‌ی مطالعات نگارندگان این مقاله تاکنون پژوهش جامعی در زمینه‌ی مدیریت بیمارستان‌های خیریه ایران انجام نشده است. چنین مطالعاتی از این نظر که بتواند تشویق و تهییج خیرین و ادامه‌ی کار آنان را در محدوده‌ی شرح وظایف تعیین شده و ورود افراد جدید را موجب شود حائز اهمیت است. از طرفی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی وجود این تشکل‌های خودجوش مردمی را که با عشق و علاقه به همنوعان تأسیس می‌شود به‌عنوان یک بازوی کمکی بشناسد و با آنها تعامل و نه تقابل داشته باشد. ارائه‌ی الگوی مدیریت ضمن ارج‌نهادن به عواطف انسان‌دوستانه‌ی خیرین می‌تواند از درگیری‌ها و تنش‌های موجود بکاهد و در بازدهی خدمات به بیماران نیازمند بیفزاید.

. ادامه این مقاله و رسم الگوی مناسب مدیریت بیمارستان‌های خیریه ایران در بخش دوم تعبیه شده است.