بالاترین مرجع بیمارستان‌های خیریه ایران؛ هیئت‌امنا یا هیئت‌مدیره؟
یافته‌های مربوط به تصمیم‌گیری در بیمارستان‌های موردمطالعه نشان داد که بالاترین مرجع در بیمارستان‌های ایران هیئت‌امنا است. درحالی‌که در بیمارستان‌های خارج از کشور هیئت‌مدیره در تصمیم‌گیری‌ها نقش بیشتری دارد. هیئت‌امنا در تمام بیمارستان‌های خیریه ایران و منتخب خارج از کشور در مورد تصمیمات کلان صاحب‌رأی است. برای تأمین مالی در بیمارستان‌های خیریه ایران فقط خیرین تصمیم‌گیری می‌نمایند درحالی‌که در بیمارستان‌های خارج از کشور تأمین‌کننده‌ها بیشتر سازمان‌ها و مؤسسات مختلف هستند. گزارش‌های مالی ایران همگی به هیئت‌امنا و در بیمارستان‌های خارج از کشور به هیئت‌مدیره ارائه می‌شود. در ایران صندوق‌های قرض‌الحسنه برای کمک به بیماران در پرداخت هزینه‌هایشان وجود دارد.
برای آگاهی بیشتر:
(جدوا شماره‌ی 1- مقایسه‌ی نظام تصمیم‌گیری در بیمارستان‌های خیریه‌ی ایران و منتخب خارج از کشور)
در ایران قدرت در سطوح بالا از جمله هیئت‌امنا متمرکز بوده، محدودیت زمانی برای هیئت‌امنا وجود نداشته درحالی‌که در بیمارستان سند وینسنت هیئت‌امنا وجود ندارد. همچنین در ایران روابط غیررسمی بسیار مشاهده می‌شود. در بیمارستان‌های خیریه‌ی ایران و در بیمارستان لوکاس پیچیدگی زیاد بوده؛ ولی در بیمارستان هندومیسیون هندوستان پیچیدگی در حد متوسط بوده در سند وینسنت شرح وظایف کاملاً شفاف است همچنین رسمیت در تمامی بیمارستان‌های موردمطالعه وجود دارد.
(جدول شماره‌ی 2- ساختار بیمارستان‌های خیریه‌ی ایران و منتخب خارج از کشور)
تمام بیمارستان‌های خیریه‌ی ایران توسط وزارت بهداشت و درمان نظارت و ارزیابی می‌شوند، ولی بازرسی‌های دیگری نیز وجود دارد؛ مثلاً در ایران ستاد فوریت‌های پزشکی، سازمان‌های بیمه‌گر، هیئت ارزشیابی برخی از دانشگاه‌ها نیز بر بیمارستان‌ها نظارت دارند. در بیمارستان سنت وینسنت ارزیابی توسط شرکت خواهران خیریه انجام می‌شود. در بیمارستان‌های خیریه‌ی ایران هیئت‌امنا خود بازرس داخلی دارند. کارکنان از طریق فرم‌های رضایتمندی که توسط بیماران و همراهان آنان پر شده ارزیابی می‌شوند. بر این مبنا در دوره‌های آموزش حین خدمت شرکت می‌کنند. رسیدگی به شکایات بیماران در بیمارستان‌های خارج از کشور نیز مانند بیمارستان‌های ایران از طریق مراجع قانونی صورت می‌گیرد؛ اما واحدهای ویژه‌ای در بیمارستان‌ها برای رسیدگی اولیه وجود دارد. در ایران مسئول فنی در برابر مراجع قانونی پاسخگو است.
(جدول شماره‌ی 3- كنترل و نظارت در بيمارستان‌های خيريه‌ی ايران و بيمارستان‌های منتخب خارج از كشور)
در بعد روابط برون بخشی تمام بیمارستان‌های خیریه‌ی ایران در محدوده‌های منطقه و شهر و استان خود فعالیت داشته و کمتر با خارج از کشور ارتباط دارند. این بیمارستان‌ها با وزارت بهداشت و درمان ارتباط دارند؛ ولی با بعضی از سازمان‌ها از جمله سازمان‌های غیردولتی و دیگر بیمارستان‌های خیریه روابط اختیاری دارند. در بیمارستان‌های خیریه‌ی داخلی سیستم مددکاری قوی وجود دارد که کمک آنها به مراجعین متکی بر منابع درونی است؛ ولی در خارج از نهادهای مختلف کمک دریافت می‌نمایند. نظام اطلاع‌رسانی خدمات بهداشتی درمانی خیریه در ایران بسیار ضعیف است؛ ولی در بیمارستان‌های خارج از کشور سیستم اطلاع‌رسانی وجود دارد که عمدتاً از طریق رادیو و روزنامه اطلاع‌رسانی می‌نمایند.
برای آگاهی بیشتر:
حوزه عملکرد و حیطه اختیارات هیئت‌امنا و هیئت‌مدیره
با استناد به وجوه اشتراک و افتراق نحوه‌ی مدیریت بیمارستان‌های خیریه در داخل و خارج کشور الگوی پژوهش در ۴ بعد بدین شرح طراحی گردید. در نظام تصمیم‌گیری مندرج در این الگو عناصر کلیدی فرایند و اموری که باید در آن تصمیم‌گیری نمایند مشهود است و سپس در مورد اختیار بیمارستان و اینکه چه کسی به چه کسی فرمان می‌دهد و محدوده‌ی وظایف هر کدام را مشخص می‌نماید. در مقوله‌ی کنترل نحوه‌ی نظارت بر عملکرد هیئت‌مدیره و هیئت‌امنا و اندازه‌گیری نتایج حاصل از کنترل و در مورد روابط برون بخشی بیمارستان‌های خیریه، روابط دوگانه‌ی اجباری و اختیاری با سازمان‌های ذی‌ربط مدنظر قرار گرفته است. حاصل این روابط در ساختار مدیریتی بیمارستان‌های خیریه تجلی‌یافته است. در این الگو تشکیل مجمع مرکزی خیرین پیشنهاد می‌گردد که مجموعه‌ای از خیرین، نمایندگانی از سازمان اوقاف و نمایندگانی از دانشگاه است که اهداف استراتژیک خیریه‌ها را تدوین می‌نماید. بالاترین مرجع سیاست‌گذاری هیئت‌امنا و عالی‌ترین نهاد اجرایی بیمارستان‌های خیریه هیئت‌مدیره معرفی شده است. حوزه‌ی عملکرد هیئت‌امنا سیاست‌گذاری و نظارت بر فعالیت‌های بیمارستان و حیطه‌ی اختیارات هیئت‌مدیره تصمیم‌گیری در کلیه‌ی امور جاری آن است.
(نمودار: الگوی پیشنهادی مدیریت بیمارستان‌های خیریه‌ی ایران)
نتیجه‌گیری
وضعیت بیمارستان‌های خیریه از بسیاری جهات با بیمارستان‌های دولتی و خصوصی تفاوت دارد. دلیل اینکه این بیمارستان‌ها توسط یک نفر و یا عده‌ای افراد انگیزه‌ی انسان‌دوستانه و به‌قصد خدمت به همنوعان احداث می‌گردد؛ ازاین‌رو نگران نحوه‌ی اداره آن هستند و گاهی از روش‌های سلیقه‌ای در مدیریت آنها بهره می‌جویند.
نتایج حاصل از مطالعه‌ی ۴ بعد مدیریت در بیمارستان‌های خیریه ایران نشان داد که هیئت‌امنا و متولیان و واقفان عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری هستند که دررابطه‌با اقدامات اصلی از جمله اهداف بیمارستان، خرید زمین و هزینه‌های سنگین و برنامه‌ریزی‌های مطابق با رسالت مؤسسه، مستقیماً نظارت می‌نماید و در کارهای دیگر از جمله اداره‌ی امور جاری و مسائل درمانی نیز اظهارنظر می‌نمایند، شرح وظایف ندارند و محدوده‌ی وظایف و اختیارات ایشان مشخص نبوده، در مورد تصمیم‌گیری نیز نظارت و علایق آنها لحاظ شده به‌طوری‌که حتی در مورد ساختمان و اصول مهندسی آن نظر آنها رأی بالایی دارد. بر پایه تحقیقی که در سال ۱۳۸۰ انجام شده حدود ۳۳.۳۳ درصد ساختمان‌ها از اصول مهندسی صحیح و مؤثر برخوردار نبوده‌اند که یکی از دلایل آن را می‌توان به مطلب یاد شده نسبت داد.
برای آگاهی بیشتر:
باتوجه به اینکه در ایران هنوز تعرفه‌های واقعی خدمات بهداشتی درمانی مشخص نشده، به دلیل ضعف نظام بیمه‌ای و درآمد پایین اقشار آسیب‌پذیر دریافت همان تعرفه‌های غیرواقعی و ناچیز هم در بسیاری از موارد مقدور نیست و در صورت عدم مدیریت صحیح و علمی تعیین محدوده‌ی وظایف افراد کلیدی در بیمارستان‌های خیریه به هرز رفتن بودجه را در پی دارد.
ارسال نظر