در سال 2013، سهم عمده‌ای از کمک‌های میلیون دلاری که به امور خیریه در شورای همکاری خلیج فارس (GCC) مربوط می‌شد، برعهده شرکت‌ها و بنیادهای معینی بود.
این کمک‌ها تا حد زیادی متأثر از یک هدیه بزرگ 1.25 میلیارد دلاری توسط صندوق توسعه ابوظبی (Abu Dhabi Fund for Development) بود.
در حالی که در این سال، کمک‌های میلیون دلاری تقریباً از سمت تمام کشورهای شورای همکاری خلیج فارس جمع‌آوری شد، اما بخش قابل توجهی معادل دو سوم آن توسط امارات انجام شد. کمک‌رسانی به فاجعه‌دیدگان سوانح و انگیزه‌های بشردوستانه رایج‌ترین موارد دریافت کمک‌های مالی بودند.
اگر چه آموزش عالی نیز سهم قابل توجهی از کمک‌های خیریه را دریافت کرد. به علاوه در سال 2013 چند ویژگی قابل توجه نیکوکاری در خاورمیانه به چشم آمد. نخست آنکه اکثر اهداکنندگان تمایل داشتند به جای یک دیدگاه محلی، دیدگاهی منطقه‌ای یا حتی بین‌المللی را اختیار کنند.
در نتیجه اکثر کمک‌های میلیون دلاری صرف اهدافی خارج از مرزهای شورای همکاری خلیج فارس شد تا جایی که برخی از آنها به نقاط دوردست چون هائیتی (Haiti) و فیلیپین (Philippines) رسید. همچنین درصد بالایی از کمک‌های میلیون دلاری به جای آنکه در اختیار سازمان‌های منفرد قرار بگیرد، صرف رسیدگی به نیازهای فوری و اضطراری شد.
تعداد و مقدار کل کمک‌های اهدایی
به لطف یک هدیه بسیار بزرگ از سوی صندوق توسعه ابوظبی، ارزش کل کمک‌ها افزایش قابل توجهی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد.
- مقدار کل کمک‌ها به ارزش بیش از یک میلیون دلار: 1.843 میلیارد دلار،
- تعداد کل کمک‌ها به ارزش بیش از یک میلیون دلار: 38،
در سال 2013 مجموعاً 38 کمک به ارزش یک میلیون دلار یا بیشتر در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شناسایی شد که کل ارزش آن اندکی بیش از 1.843 میلیارد دلار بود.
برای مطالعه :
تعداد این کمک‌ها در مقایسه با سال 2012 (28 کمک) افزایش یافت، همچنین ارزش پولی آن رشدی بسیار قابل توجه را نسبت به مجموع سال 2012 (727 میلیون دلار) نشان داد که حاصل یک هدیه بزرگ از سوی صندوق توسعه ابوظبی است.
میانگین کمک‌های میلیون دلاری
میانگین (mean) کمک‌های خیریه رقمی بسیار بالا و برابر 48.5 میلیون دلار بود، گرچه مقدار میانه (median) که اغلب شاخص بهتری برای اندازه کل هدایاست، بسیار کمتر و معادل 2.9 میلیون دلار بود.
اهدای یک کمک بسیار بزرگ میلیارد دلاری در سال 2013 بر میانگین کمک‌های میلیون دلاری تأثیر گذاشت و آن را به رقم 48.5 میلیون دلار (در مقابل 25.9 میلیون دلار سال 2012) افزایش داد، در حالی که میانه و نمای (mode) کمک‌های مالی به ترتیب 2.9 و 1 میلیون دلار بود.
ارزش کمک‌های میلیون دلاری
اغلب کمک‌های مالی در محدوده 1 تا 10 میلیون دلار بود. حدود 71 درصد از کمک‌های میلیون دلاری بین 1 تا 10 میلیون دلار ارزش‌گذاری شد، در حالی که 42 درصد در محدوده 2 تا 10 میلیون دلار بود (تقریباً مشابه با سال قبل). مابقی کمک‌ها به ارزش 10 میلیون دلار یا بیشتر بود که 9 تا از یازده تا بین 10 تا 99 میلیون دلار بودند.
با فاصله زیاد بزرگ‌ترین هدیه شناسایی‌شده یک کمک مالی پنج ساله به ارزش 1.25 میلیارد دلار توسط صندوق توسعه ابوظبی بود. این مبلغ به عنوان بخشی از کمک‌های امارات به «ابتکار صندوق توسعه خلیج فارس» (Gulf Development Fund initiative) به پادشاهی مراکش اهدا شد.
دومین هدیه بزرگ نیز به ارزش 300 میلیون دلار توسط «شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح» امیر کویت در حمایت از اتباع سوری مقیم کشورهای همسایه اهدا شد. کمک 58 میلیون دلاری سازمان هلال احمر امارات (UAE Red Crescent Authority) در حمایت از خانواده‌های نیازمند این کشور در رتبه بعدی قرار گرفت.
منبع کمک‌های میلیون دلاری
با وجود آنکه شرکت‌ها تنها حدود یک سوم (29 درصد) از کمک‌های میلیون دلاری را انجام دادند، ارزش تقریبی این کمک‌ها 70 درصد از کل ارزش بود.
بیشترین تعداد کمک‌های میلیون دلاری در سال 2013 متعلق به بنیادها بود (20 مورد از 38 کمک مالی)، اما این تعداد کمک تنها حدود 10 درصد از ارزش کل را تشکیل داد. در مقابل، شرکت‌ها و بنیادهای شرکتی یک سوم از این تعداد معادل 70 درصد از ارزش کل را به خود اختصاص دادند.
این نتیجه‌ای بسیار متفاوت نسبت به سال 2022 بود، یعنی زمانی که شرکت‌ها و بنیادهای شرکتی 18 درصد از تعداد کمک‌ها و تنها 7 درصد از کل ارزش آن را به خود اختصاص داده بودند. در عین حال، 16 درصد از کمک‌های میلیون دلاری در سال 2013 معادل 19 درصد از کل ارزش متعلق به افراد و خیران مستقل بود.
مکان کمک‌های میلیون دلاری
اغلب کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در کمک‌های میلیون دلاری سهیم بودند، اما امارات با اختلاف بیشترین سهم این کمک‌ها را به خود اختصاص داد.
در سال 2013، کمک‌های میلیون دلاری از سمت پنج عضو شورای همکاری خلیج فارس (از بین شش عضو) شناسایی شد. اهداکنندگان امارات بیشترین تعداد هدایا (26) را فراهم کردند که 80 درصد از ارزش کل را شامل شد.
کویت و عربستان نیز هر یک با چهار هدیه رتبه دوم را به خود اختصاص دادند که اولی 18 درصد از کل ارزش کمک‌ها و دومی 2 درصد از این مقدار را در برگرفت.
دریافت‌کنندگان کمک‌های میلیون دلاری
اکثر کمک‌های میلیون دلاری روانه کشورهای خارج از شورای همکاری خلیج فارس شد. در سال 2013، بخش عمده کمک‌های مالی (71 درصد از نظر تعداد، 95 درصد از لحاظ ارزش) به مؤسسات خیریه‌ی خارج از کشور اهداکننده (فراتر از مرزهای GCC) صورت گرفت.
این کمک‌ها عموماً در بین کشورهای عضو GCC انجام نمی‌شد، بلکه به یک مؤسسه خیریه در کشور اهداکننده یا کلاً خارج از مرزهای شورای همکاری خلیج فارس صورت می‌گرفت.
یکی از نکات بارز کمک‌های میلیون دلاری سال 2023 این بود که مبالغ کمک اغلب در بین گروه‌های مختلف و نه یک سازمان منفرد توزیع می‌شد، احتمالاً به این دلیل که به یک هدف (برای مثال کمک‌رسانی در بلایای طبیعی) اختصاص می‌یافت تا یک سازمان خاص.
توزیع کمک‌های میلیون دلاری
اکثر کمک‌های میلیون دلاری روانه کشورهای خارج از شورای همکاری خلیج فارس شد. بخش عمده کمک‌های میلیون دلاری (هم از نظر تعداد و هم ارزش) در سال 2023 به کشورهای خارج از شورای همکاری خلیج فارس صورت گرفت که امدادرسانی در بلایای طبیعی، کمک‌های بشر دوستانه و آموزش عالی سهم چشمگیری را به خود اختصاص دادند.
حدود 39 درصد از تعداد کمک‌های میلیون دلاری به امدادرسانی در بلایای طبیعی؛ نه تنها در منطقه، بلکه به طور گسترده‌تر در سوریه، فیلیپین، سیرالئون، هائیتی و ماداگاسکار اختصاص یافت.
لازم به ذکر است که کمک‌های مالی به اهداف خارج از مرزهای GCC، روندهای موجود از نظر بخش‌های فرعی که متعهد به این کمک‌ها شده‌اند را نشان می‌دهد. برای مثال آموزش یکی از ذی‌نفعان اصلی بود به طوری که حدود 15 درصد از تعداد کمک‌های برون‌مرزی برای حمایت از این منطقه از طریق مؤسسات آموزش محلی و منطقه‌ای انجام می‌شد.
نسبت مشابهی از کمک‌های برون‌مرزی نیز به تأمین نیازهای اولیه خانوارها و کودکان محروم اختصاص یافته بود. مابقی کمک‌ها در طیف گسترده‌ای از پروژه‌های مختلف مربوط به بهداشت، کمک‌های بشردوستانه و کمک‌های توسعه توزیع شد.
توزیع کمک در بخش‌های مختلف در سال 2013
بحث
سنت نیکوکاری در خاورمیانه (GCC) در فرهنگ و مذهب آن ریشه دارد. داده‌های جمع‌آوری‌شده در مورد کمک‌های یک میلیون دلاری یا بیشتر، مقیاس و ماهیت نیکوکاری در منطقه از جمله توجه اهداکنندگان به کشورهای عربی غیر عضو شورای همکاری خلیج فارس را به تصویر می‌کشد.
در حالی که این داده‌ها تنها بخشی از ماجرا را روایت می‌کنند، چرا که بسیاری از کمک‌های مالی بزرگ منتشر و علنی نمی‌شوند. با جمع‌آوری نظرات اهداکنندگان، خیریه‌های دریافت کننده کمک‌های بزرگ و کارشناسان این حوزه، مشاهداتی را در مورد روندهای نیکوکاری فراتر از حیطه تجزیه و تحلیل اعداد انجام داده‌ایم.
برای مثال در شورای همکاری خلیج فارس، توجه فزاینده به تأثیرات نیکوکاری و تعداد روزافزون تراست‌ها و بنیادها مشاهده شد. برآورد دقیق حجم نیکوکاری و بخش خیریه در شورای همکاری خلیج فارس کاری دشوار است.
بخش عمده امور بشردوستانه غالباً خصوصی، غیررسمی و ناشناس هستند. با این حال برخی نیکوکاران که معمولاً از صحبت کردن در مورد کارهای خیریه خود حذر می‌کنند، اکنون تصمیم گرفته‌اند تا در این مورد به طور علنی صحبت کنند تا به این ترتیب دیگران را نیز تشویق به انجام چنین کارهایی کنند.
سنت بخشش
نیکوکاری و اسلام
کمک به امور خیریه عمیقاً ریشه در فرهنگ عربی و مذهب غالب آن، اسلام، دارد. به لحاظ سنتی، فرهنگ غنی نوع‌دوستی در اسلام بر عمل نیکوکاری به نیازمندان بدون توقع هرگونه قدردانی از این سخاوتمندی تمرکز دارد.
بسیاری از رفتارهای نیکوکارانه در این کشورها علنی نمی‌شود، با این باور که وقتی مردم در مورد کارهای خوب خود صحبت می‌کنند، اثر نوع‌دوستی انگیزه‌های خود را از بین می‌برند.
در نتیجه، داده‌های جمع‌آوری‌شده در این گزارش احتمالاً بخش کوچکی از تصویر واقعی کمک‌های میلیون دلاری است. در واقع اخیراً مطالعه‌ای نشان داد که نیکوکاران خاورمیانه کمترین صحبت را در مورد رفتارهای نیکوکاری خود می‌کنند و 60 درصد از افراد تحت بررسی بر ناشناس ماندن هدایای خود اصرار دارند.
در داده‌های مورد بررسی، تأکید زیادی بر کمک‌های خیریه سنتی به گروه‌هایی چون «زکات خانه» (Zakat House) در کویت شد که مبالغ زکات (کمک‌های واجب توسط مسلمانان به افراد نیازمند) را برای توزیع، جهت توسعه اجتماعی صرف کردند. سایر هدایای خیریه «سنتی» شامل مواردی با گروه‌های دریافت‌کننده بسیار بزرگ است، نظیر هدایا به مردم سوریه.
افزایش تأثیرگذاری
کمک‌های نتیجه‌گرا
در سال‌های اخیر یکی از روندهای اصلی و نوظهور، توجه بیشتر اهداکنندگان به تأثیرگذاری کمک‌هایشان بوده است. موضوعاتی چون کمک کردن در جهت یک هدف قابل سنجش و اندازه‌گیری یا با تأکید بر شاخص‌های عملکرد، بیش از پیش نموده پیدا کرده است.
این روند تا حدی در نتیجه افزایش استفاده از فناوری است که به مردم این اجازه را می‌دهد تا به اهداف کمک‌های خود نزدیک‌تر شوند، تأثیرات آن را ببینند و ارزیابی کنند. این به نوبه خود افراد را تشویق می‌کند که نگاه استراتژیک‌تری به هدایای خود داشته باشند و در مورد پایداری کار خود و استفاده از هدایای‌شان برای اطمینان از حداکثر تأثیرگذاری اجتماعی، سوال کنند.
تأکید بر کمک کردن به نحوی پایدار و نتیجه‌گرا در مصاحبه‌های مطالعات، مورد بحث قرار گرفته است. اهداکنندگان در مورد اهمیت ایجاد پیوندهای قوی، ایجاد اثرگذاری پایدار و بازگشت سرمایه اجتماعی صحبت می‌کنند.
از آنجا اهداکنندگان تمایلات خود جهت ایجاد میراثی برای دیگران را آشکار کرده‌اند، می‌توان انتظار داشت که نسل آینده نیز به طور فعال در امور بشردوستانه مشارکت کند.
از جمله روندهای دیگر می‌توان به افزایش احتمالی نیکوکاری نهادی اشاره کرد، چرا که دولت‌ها به پتانسیل مشارکت‌های مدنی واقف شده و اقداماتی را برای ترغیب آن انجام داده‌اند.
همچنین برخی نیکوکاران در شورای همکاری خلیج فارس تصمیم گرفته‌اند تا در مورد اقدامات خود و انگیزه‌ها یا سازمان‌هایی که از آنها حمایت می‌کنند، علناً صحبت کنند تا به این ترتیب دیگران را نیز به تشویق به نیکوکاری نمایند.
تاریخچه
تاریخچه نیکوکاری در خاورمیانه چیست؟
تاریخچه نیکوکاری در خاورمیانه (GCC) عمیقاً با تاریخ اسلام، دین رسمی منطقه، گره خورده است. در واقع این رفتار به در ازای خود دین اسلام است و قدمت آن به 600 دهه می‌رسد.
در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، مذهب؛ به عنوان انگیزاننده اصلی نیکوکاری عمل می‌کند. اخیراً یک نظرسنجی دریافت که حدود 63 درصد از پاسخ‌دهندگان خاورمیانه براساس آموزه‌های مذهبی خود برای کمک به امور خیریه ترغیب شده‌اند.
یکی از انگیزه‌های مرتبط از «امت» یعنی مفهوم جامعه بزرگ‌تر مسلمانان نشأت می‌گیرد. سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOها) اسلامی با وجود آنکه بیش از پیش رسمی و حرفه‌ای شده‌اند، اما همچنان انگیزه عمومی برای انجام کارهای خیر به نفع هموطنان مسلمان را حفظ کرده‌اند.
اشکال مختلف خیریه و نیکوکاری جزو ارکان دین اسلام است. یکی از ارکان پنج‌گانه اسلام، «زکات» یا انفاق واجب از سوی کسانی است که استطاعت دارند. این عمل، مسلمانان را ملزم می‌کند که درصدی از درآمد مازاد خود را به نیازمندان دهند.
به علاوه، «صدقه» (sadaqah) نیز به معنای دادن کمک‌های داوطلبانه علاوه بر کمک‌های واجب (زکات) است و اغلب طیف وسیعی از دریافت‌کنندگان را در بر می‌گیرد. یک رفتار رایج دیگر در فرهنگ عربی، سنت «وقف» (waqf) است که وقف زمین یا اموال برای اهداف نیکوکاری را شامل می‌شود.
بیشتر بخوانید :
تخمین زده می‌شود که هر سال 200 میلیارد تا یک تریلیون دلار به عنوان زکات یا صدقه در سراسر جهان اسلام اهدا می‌شود که امور خیریه شورای همکاری خلیج فارس درصد قابل توجهی از این ارقام را به خود اختصاص داده است.
دولت‌های GCC عموماً دارای وزارت‌خانه‌ها یا ادارات دولتی برای جمع‌آوری زکات هستند. این وزارت‌خانه‌ها، زکات را از شهروندان خود جمع‌آوری کرده و مستقیماً به دست فعالیت‌های خیریه می‌رسانند. ادارات و وزارت‌خانه‌های مشابه به اشکال مختلف در هر یک از شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس حضور دارند.
نیکوکاری به معنای غربی کمک‌های نهادی، مفهومی نسبتاً جدید در کشورهای عضو GCC است که از رونق نفت در دهه 1970 آغاز شده است. ثروت مازاد بعدی، ظرفیت کشورهای GCC برای کمک به امور خیریه را افزایش داد. در نتیجه کمک کردن بیشتر نهادینه شده و به کشورهای منطقه، این امکان را داده که به اهداف مختلف در سراسر جهان کمک کنند.
حکومت‌های پادشاهی GCC نیز به شدت در امور نیکوکاری منطقه مشارکت دارند و کمک‌های آنها صرف اهدافی چون آموزش و کودکان کار می‌شود. وقتی یک کمک مالی توسط دولت اعلام می‌شود، منشأ آن اغلب یکی از اعضای خانواده حاکم آن کشور است.
کمک‌های شرکتی نیز نمود بارزی در منطقه دارد. بسته به هر کشور خاص، زکات ممکن است نه تنها از شهروندان کشورهای GCC بلکه از شرکت‌های متعلق به آن شهروندان نیز اخذ شود. انتظار می‌رود شرکت‌های درون جامعه دارای جهت‌گیری نیکوکارانه قوی در استراتژی‌های خود باشند.
نتیجه‌گیری
در سال‌های اخیر، مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها به طور فزاینده توسط شرکت‌های GCC مورد تأکید قرار گرفته است. در حالی که نیکوکاری در کشورهای GCC به دلیل پیشینه فرهنگی و مذهبی آنها به طور گسترده تشویق شده است.
با رشد زیرساخت‌هایی برای خیریه‌ها و بنیادها؛ بسیاری از نیکوکاران منطقه تصمیم گرفته‌اند تا بنیادهای خود را در کشورهایی قرار دهند که در آنها یک سیستم کمک‌رسانی معین و ثابت وجود دارد.
منبع: وبسایت philanthropy
04 خرداد 1403
ارسال نظر